តេឡេស្កុបហឺបល៖ ៣០ឆ្នាំនៃការសង្កេតដែលនាំទៅដល់ការបំបែកអាថ៌កំបាំងជាច្រើនទាក់ទងនឹងចក្រវាល
គិតត្រឹមថ្ងៃទី២៤ ខែមេសាឆ្នាំ២០២០នេះ តេឡេស្កុបអវកាសហឺបល (Hubble Space Telescope) មានអាយុកាល ៣០ឆ្នាំគត់ ក្រោយពីត្រូវបានគេបាញ់បង្ហោះឲ្យទៅដំណើរការនៅក្នុងគន្លងតារាវិថីជុំវិញភពផែនដី កាលពីឆ្នាំ១៩៩០។ នៅក្នុងរយៈពេល ៣០ឆ្នាំកន្លងទៅនេះ តេឡេស្កុបហឺបលបានថតរូបភាពអវកាសរាប់លាន ហើយសុទ្ធសឹងជារូបភាពដែលគេមិនធ្លាប់ដែលឃើញមានកាលពីមុន ហើយដែលអាចជួយឲ្យអ្នកវិទ្យាសាស្ត្របំបែកនូវអាថ៌កំបាំងជាច្រើន ចាប់តាំងពីវដ្តជីវិតផ្កាយ រហូតដល់ការកំណត់បានកាន់តែច្បាស់នូវអាយុកាលចក្រវាល។
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖ កែប្រែថ្ងៃទី៖
ខុសពីតេឡេស្កុបដែលនៅលើដី តេឡេស្កុបអវកាសហឺបល ដែលស្ថិតក្នុងគន្លងតារាវិថី ផុតពីភាពរំខាននៃស្រទាប់បរិយាកាសរបស់ផែនដី អាចឲ្យគេមើលឃើញបានយ៉ាងច្បាស់ និងលម្អិត ទៅក្នុងចម្ងាយរហូតទៅរាប់ពាន់លានឆ្នាំពន្លឺ។
រូបភាពអវកាស ដែលថតដោយតេឡេស្កុបអវកាសហឺបលបានជួយឲ្យអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រអាចសិក្សាដឹងកាន់តែលម្អិតអំពីចក្រវាល រាប់ចាប់តាំងពីការសិក្សាលម្អិត អំពីការចាប់កំណើត និងការស្លាប់របស់ផ្កាយ អំពីវត្តមាននៃប្រហោងខ្មៅធំៗនៅចំណុចកណ្តាលនៃចក្រវាល វត្តមាននៃថាមពលងងឹត (Dark Energy) និងជាពិសេស អំពីអាយុរបស់ចក្រវាល និងល្បឿននៃការរីកប៉ោងនៃចក្រវាលនៅក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន។
ខាងក្រោមនេះ គឺជារូបភាពដ៏ល្បីៗមួយចំនួន ដែលតេឡេស្កុបហឺបលថតបាន
ផ្កាយដែលផ្ទុះជាស៊ូពើណូវ៉ានេះ ស្ថិតនៅក្នុងបណ្តុំផ្កាយគោ (Taurus) ក្បែរផ្កាយយាមនង្គ័ល ហើយស្ថិតនៅចម្ងាយ ៦ ៥០០ឆ្នាំពន្លឺពីភពផែនដីរបស់យើង។
កាលពីឆ្នាំ១៨៤៤ តារាវិទូអៀរឡង់ម្នាក់ ដែលប្រើតេឡេស្កុបសម័យបុរាណសង្កេតមើលណេប៊ុយឡានេះ ហើយបានគូររូបចេញស្រដៀងជារូបក្តាម ទើបគេឲ្យឈ្មោះថា ណេប៊ុយឡាក្តាម រហូតមកទល់នឹងពេលបច្ចុប្បន្ន។ ក៏ប៉ុន្តែ តាមរយៈរូបថតដែលតេឡេស្កុបហឺបលថតបាន នៅខែតុលាឆ្នាំ១៩៩៩ និងក្រោយមកទៀត នៅខែមករា និងខែធ្នូឆ្នាំ២០០០ គេអាចដឹងថា ណេប៊ុយឡានេះមិនមានរូបរាងដូចក្តាមនោះទេ ហើយលើសពីនេះទៅទៀត រូបភាពនេះអាចសង្កេតឃើញយ៉ាងលម្អិត និងអាចសិក្សាយល់បានកាន់តែច្បាស់ អំពីអ្វីដែលកើតឡើង ក្រោយពីផ្កាយត្រូវផ្ទុះជាស៊ូពើណូវ៉ា។
គេឲ្យឈ្មោះបណ្តុំនៃល្អងធូលីនេះថាជា « Pillars of Creation » ដោយសារតែវាមានរូបរាងដូចជាសសរ ហើយវាជាធាតុផ្សំ ដែលអាចនាំទៅដល់ការបង្កើតផ្កាយ និងភព។ វាជាចំណុចចាប់ផ្តើម នៅក្នុងដំណើរការចាប់កំណើតផ្កាយ ដែលគេសង្កេតឃើញជាទូទៅ នៅក្នុងចក្រវាលរបស់យើង ដោយនៅក្នុងនោះក៏រួមមានផងដែរ ការចាប់កំណើតព្រះអាទិត្យ និងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យរបស់យើង។
សសរដែលនៅខាងឆ្វេងដៃគេ ហើយដែលខ្ពស់ជាងគេ មានកម្ពស់រហូតដល់ទៅ ៥ឆ្នាំពន្លឺ ហើយផ្កាយជាច្រើនដួងកំពុងតែចាប់កំណើតនៅក្នុងសសរទាំងនេះ។ ចំណែកចំណុចភ្លឺៗ នៅប៉ែកខាងលើនៃរូបថតនេះ គឺជាផ្កាយដែលទើបនឹងចាប់កំណើត។
ពណ៌ខុសៗគ្នានៅក្នុងរូបថតនេះគឺជាពណ៌នៃពន្លឺបញ្ចេញដោយសារធាតុគីមីផ្សេងៗគ្នា គឺពណ៌ខៀវចេញពីសារធាតុអុកស៊ីសែន ពណ៌ទឹកក្រូចចេញពីសារធាតុស្ពាន់ធ័រ ចំណែកពណ៌បៃតងចេញពីសារធាតុអ៊ីដ្រូសែន និងអាសូត។
ណេប៊ុយឡាអូរ៉ាយយ៉ុនជាតំបន់មួយមានទំហំជាង ២០ឆ្នាំពន្លឺ និងប្រមូលផ្តុំទៅដោយផ្កាយជិត៣០០០ ក្នុងទំហំខុសៗគ្នា និងស្ថិតនៅក្នុងដំណាក់កាលនៃវដ្តជីវិតផ្សេងៗគ្នា។ ណេប៊ុយឡាអូរ៉ាយយ៉ុននេះត្រូវបានអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រជាទូទៅចាត់ទុកថាជាទីកន្លែងដ៏ពិសេសមួយ សម្រាប់សិក្សាលម្អិត អំពីដំណើរការចាប់កំណើតរបស់ផ្កាយ។
ណេប៊ុយឡាអូរ៉ាយយ៉ុនស្ថិតក្នុងចំណោមណេប៊ុយឡាដែលមានពន្លឺភ្លឺជាងគេបង្អស់ ជាពិសេស សម្រាប់អ្នកនៅអឌ្ឍគោលខាងជើង ដែលគេអាចមើលឃើញដោយភ្នែកទទេ ដោយមិនចាំបាច់ប្រើឧបករណ៍អ្វីទាំងអស់។ គេឲ្យឈ្មោះថា ណេប៊ុយឡាអូរ៉ាយយ៉ុន ដោយសារតែវាជាណេប៊ុយឡាស្ថិតនៅក្នុងបណ្តុំផ្កាយអូរ៉ាយយ៉ុន ហើយដែលនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា គេស្គាល់ថា « ផ្កាយយាមនង្គ័ល »។
ស្ថិតនៅចម្ងាយត្រឹមតែប្រមាណជា ១៥០០ឆ្នាំពន្លឺពីភពផែនដី ណេប៊ុយឡាអូរ៉ាយយ៉ុននេះ គឺជាបណ្តុំនៃទីចាប់កំណើតផ្កាយដែលស្ថិតនៅជិតបំផុតនឹងភពផែនដីរបស់យើង ហើយតាមរយៈរូបភាពដែលថតបានដោយតេឡេស្កុបហឺបល អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រអាចសង្កេត និងសិក្សាបានយ៉ាងលម្អិត អំពីការចាប់កំណើតរបស់ផ្កាយ ហើយដែលអាចឲ្យយើងយល់កាន់តែច្បាស់ អំពីការចាប់កំណើតព្រះអាទិត្យ និងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យរបស់យើង។
រូបភាពនេះបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ និងយ៉ាងលម្អិត អំពីតំបន់ជាទីចាប់កំណើតផ្កាយដ៏ធំមួយ ដែលស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណជា ៤០០០ឆ្នាំពន្លឺពីភពផែនដីរបស់យើង ហើយដែលគេឲ្យឈ្មោះថា ណេប៊ុយឡាឡាហ្គូន។
រូបភាពនេះថតដោយតេឡេស្កុបហឺបល កាលពីខែកុម្ភៈឆ្នាំ២០១៨ ហើយវាបង្ហាញអំពីតំបន់មួយ ដែលមានទំហំប្រមាណជា ៤ឆ្នាំពន្លឹ។ នៅក្នុង « ល្អងធូលី » ដែលប្រមូលផ្តុំគ្នាជាពពកនេះ ចំណុចដែលភ្លឺខ្លាំងជាងគេ នៅចំកណ្តាលរូបថត គឺជាពន្លឺដ៏ខ្លាំងនៃកាំរស្មីអ៊ុលត្រាវីយ៉ូលេរបស់ផ្កាយមួយ ឈ្មោះ « Herschel 36 » ។
ផ្កាយនេះមានម៉ាស់ធំជាងព្រះអាទិត្យរបស់យើងរហូតដល់ទៅ ៣២ដង មានសីតុណ្ហភាពក្តៅជាង ៨ដង មុខកាត់ធំជាង ៩ដង ហើយមានពន្លឺភ្លឺខ្លាំងជាងរហូតដល់ទៅប្រមាណជា ២០ម៉ឺនដង។ Herschel 36 នេះមានអាយុទើបនឹងបានប្រមាណជា ១លានឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ ក៏ប៉ុន្តែ ដោយមើលទៅលើម៉ាស់ដ៏សម្បើមរបស់វា អ្នកវិទ្យាសាស្ត្របានព្យាករថា ផ្កាយនេះនឹងអាចមានជីវិតនៅបានត្រឹមប្រមាណជា ៥លានឆ្នាំទៀតប៉ុណ្ណោះ ពោលគឺជាវដ្តជីវិតមួយដ៏ខ្លីបំផុត បើធៀបនឹងព្រះអាទិត្យរបស់យើង ដែលមានអាយុជាង ៤ពាន់៥រយលានឆ្នាំ ហើយអាចនឹងបន្តជីវិតបានរហូតដល់ទៅប្រមាណជា ៥ពាន់លានឆ្នាំទៅមុខទៀត។
ផ្កាយដែលផ្ទុះនេះមានម៉ាស់ស្មើនឹងប្រមាណជា ២០ដងនៃម៉ាស់របស់ព្រះអាទិត្យ ហើយស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណជា ២១០០ឆ្នាំពន្លឺពីភពផែនដីរបស់យើង។
ណេប៊ុយឡានេះត្រូវបានគេឲ្យឈ្មោះទៅតាមទម្រង់របស់វា ដែលមានរាងដូចជាស្បៃស្តើង។ នៅក្នុងរូបភាពនេះ តេឡេស្កុបហឺបលថតយកតែផ្នែកដ៏តូចមួយ ដែលមានទំហំត្រឹមតែប្រមាណជា ២ឆ្នាំពន្លឺប៉ុណ្ណោះ នៃណេប៊ុយឡាទាំងមូល ដែលមានទំហំរហូតដល់ទៅប្រមាណជា ១១០ឆ្នាំពន្លឹ។
ស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណជា ៣៨០០ឆ្នាំពន្លឺពីភពផែនដី ពពកដែលមានរាងដូចជាមេអំបៅនេះ តាមការពិតគឺជាឧស្ម័នដែលត្រូវភាយចេញពីស្រទាប់ខាងក្រៅរបស់ផ្កាយមួយ ដែលកាលពីមុនមានម៉ាស់ស្មើនឹងប្រមាណជា៥ដងនៃម៉ាស់របស់ព្រះអាទិត្យ ក៏ប៉ុន្តែ ក្រោយពីបានមកដល់ចុងបញ្ចប់នៃជីវិត ក៏បានរីកមាឌទៅជាផ្កាយយក្សក្រហម ដែលមានមុខកាត់ធំជាងព្រះអាទិត្យសព្វថ្ងៃរហូតដល់ទៅប្រមាណជា ១០០០ដង មុននឹងបំភាយឧស្ម័ននៅស្រទាប់ខាងក្រៅចេញទៅទិសពីរផ្សេងគ្នា កាលពីប្រមាណជា ២២០០ឆ្នាំមុន បង្កើតបានទៅជារាងមេអំបៅ ដែលទំហំរហូតដល់ទៅប្រមាណជា ២ឆ្នាំពន្លឺ។
នេះជាអ្វីដែលបន្សល់ទុកនៅពេលដែលផ្កាយមួយ ប្រហាក់ប្រហែលនឹងព្រះអាទិត្យរបស់យើងត្រូវអស់ជីវិត ហើយបំភាយឧស្ម័ននៃស្រទាប់ខាងក្រៅរបស់ផ្កាយ ចេញទៅខាងក្រៅ។ តួរបស់ផ្កាយ គឺចំណុចភ្លឺ ដែលស្ថិតនៅចំកណ្តាល។
NGC 7635 ដែលត្រូវបានគេប្រសិទ្ធនាមថា « ណេប៊ុយឡាពពុះសាប៊ូ » (Bubble Nebula) ស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណជា ៧១០០ឆ្នាំពន្លឺពីភពផែនដី។ ពពកដែលមានរាងដូចជាពពុះសាប៊ូនេះ តាមការពិតគឺជាឧស្ម័ននៃស្រទាប់ខាងក្រៅរបស់ផ្កាយមួយ ដែលមានអាយុទើបនឹងបាន ៤លានឆ្នាំ ក៏ប៉ុន្តែ ជាប្រភេទផ្កាយ ដែលមានម៉ាស់ធំជាងព្រះអាទិត្យរបស់យើងរហូតដល់ទៅ ៤៥ដង ហើយដែលនឹងត្រូវផ្ទុះទៅជាស៊ូពើណូវ៉ា នៅក្នុងចន្លោះពី១០លាន ទៅ២០លានឆ្នាំខាងមុខ។
នេះជាកាឡាក់ស៊ីដែលស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណជា ២៨លានឆ្នាំពន្លឺពីភពផែនដីរបស់យើង។ កាឡាក់ស៊ីនេះមានមុខកាត់ប្រមាណជា ៥ម៉ឺនឆ្នាំពន្លឺ ពោលគឺ ត្រឹមតែប្រមាណជា ៣០% ប៉ុណ្ណោះ នៃមុខកាត់កាឡាក់ស៊ីមីលគីវេរបស់យើង។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅក្នុងរូបភាពនេះ គេមិនអាចមើលឃើញមុខកាត់របស់វាបានទាំងមូលនោះទេ ដោយសារតែពីផែនដីរបស់យើងនេះទៅ យើងមើលឃើញកាឡាក់ស៊ីពីចំហៀង។
នេះជារូបភាពបង្ហាញពីកាឡាក់ស៊ីពីរ ដែលស្ថិតនៅក្បែរគ្នា ហើយដែលរងឥទ្ធិពលនៃកម្លាំងទំនាញគ្នាទៅវិញទៅមក បង្កើតជាទម្រង់ស្រដៀងនឹងផ្កាកុលាប។ កាឡាក់ស៊ីទាំងពីរនេះស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណជា ៣០០លានឆ្នាំពន្លឺពីភពផែនដីរបស់យើង។
នេះជារូបភាពមួយទៀតនៃកាឡាក់ស៊ីពីរដែលមានឥទ្ធិពលលើគ្នាទៅវិញទៅមកដោយសារកម្លាំងទំនាញ។ កាឡាក់ស៊ីទាំងពីរនេះស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណជា ៣០ឆ្នាំពន្លឺពីភពផែនដីរបស់យើង។ កាឡាក់ស៊ីធំ ត្រូវបានគេឲ្យឈ្មោះថា « ទឹកគួច » (Whirlpool) ទៅតាមទម្រង់របស់វា ដែលគេអាចមើលឃើញយ៉ាងច្បាស់ នៅក្នុងរូបភាពនេះ ដែលតេឡេស្កុបហឺបលថតចំពីលើ។
នេះជារូបភាពបង្ហាញពីកាឡាក់ស៊ីពីរទង្គិចគ្នា ហើយកំពុងតែរលាយចូលគ្នា។ កាឡាក់ស៊ីទាំងពីរនេះបានខិតចូលមកជិតគ្នា រហូតប៉ះទង្គិចគ្នា កាលពីប្រមាណជា ២០០លាន ទៅ៣០០លានឆ្នាំមុន។ រូបភាពនេះវាបង្ហាញឲ្យយើងអាចមើលឃើញទុកជាមុននូវអ្វីដែលនឹងត្រូវកើតមានឡើង រវាងកាឡាក់ស៊ីមីលគីវេ និងកាឡាក់ស៊ីអង់ដ្រូម៉ែត ដែលនឹងត្រូវទង្គិចគ្នា ហើយរលាយចូលគ្នា នៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានពាន់លានឆ្នាំខាងមុខនេះ។
នេះជារូបភាពដែលណាសាជ្រើសរើសយកមកប្រើ ដើម្បីអបអរខួប ២៥ឆ្នាំ នៃតេឡេស្កុបអវកាសហឺបល កាលពីឆ្នាំ២០១៥។ វាបង្ហាញយ៉ាងលម្អិតនូវតំបន់មួយ ដែលប្រមូលផ្តុំទៅដោយផ្កាយប្រមាណជា ៣០០០ ដោយក្នុងនោះ រួមមានផ្កាយជាច្រើន ជាប្រភេទផ្កាយដ៏ធំៗបំផុត នៅក្នុងកាឡាក់ស៊ីមីលគីវេរបស់យើង។ កញ្ចុំផ្កាយ (Stars Cluster) នេះ ស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណជា ២ម៉ឺនឆ្នាំពន្លឺពីភពផែនដីរបស់យើង មានមុខកាត់ប្រមាណពី ៦ឆ្នាំ ទៅ ១៣ឆ្នាំពន្លឺ ហើយមានអាយុកាលទើបនឹងបានប្រមាណជា ២លានឆ្នាំតែប៉ុណ្ណោះ។
រូបភាពនេះ ដែលតេឡេស្កុបហឺបលថតយកពីតំបន់ដ៏តូចមួយនៅលើមេឃ ក៏ប៉ុន្តែ បានបង្ហាញឲ្យឃើញនូវកាឡាក់ស៊ីរហូតដល់ទៅប្រមាណជា ១ម៉ឺនកាឡាក់ស៊ី ដោយខ្លះស្ថិតនៅចម្ងាយរហូតដល់ទៅប្រមាណជាង ១៣ពាន់លានឆ្នាំពន្លឺពីភពផែនដីរបស់យើង ពោលគឺជាកាឡាក់ស៊ី ដែលមានវត្តមាន នៅក្រោយហេតុការណ៍ប៊ីកប៊ែងតែប៉ុន្មានរយលានឆ្នាំតែប៉ុណ្ណោះ។
លោកអ្នកអាចចូលទៅមើលរូបភាពជាច្រើនផ្សេងទៀតនៅលើវេបសាយផ្លូវការរបស់តេឡេស្កុបអវកាសហឺបល
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ