ជំនួបកំពូលអាស៊ានក្នុងប្រទេសភូមា៖ជម្លោះដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូងកំពុងធ្វើឲ្យអាស៊ានឈឺក្បាលខ្លំាង
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៧:០៩
នៅថ្ងៃអាទិត្យ ទី១១ ឧសភានេះ ជំនួបកំពូលអាស៊ានលើកទី២៤ បានបើកធ្វើជាផ្លូវការនៅក្នុងទីក្រុងណៃពីដ៏ ប្រទេសភូមា។ ជំនួបកំពូលដែលមានវត្តមានចូលរួមដោយប្រមុខរដ្ឋ និងប្រមុខរដ្ឋាភិបាលទំាង ១០រូបជាសមាជិកអាស៊ាន។ អ្វីជាការកត់សម្គាល់ ជំនួបកំពូលអាស៊ានឆ្នំានេះបានរៀបចំឡើង ចំពេលដែលស្ថានការណ៍កំពុងឡើងតានតឹងខ្លំាងនៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ ក្រោយពីរឿងសមុទ្រចិនខាងត្បូង អាស៊ានក៏ត្រូវផ្តោតលើការពន្លឿនគម្រោងបង្កើតសហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចនៅឆ្នំា ២០១៥។ និយាយពីប្រទេសភូមា តំាងពីភូមាបានក្លាយជាសមាជិកអាស៊ានក្នុងឆ្នំា ១៩៩៧ មក នេះជាលើកទីមួយបង្អស់ដែលខ្លួនបានធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះរៀបចំជំនួបកំពូលរបស់អង្គការតំបន់មួយនេះ។
តំាងពីប្រទេសភូមាបានក្លាយជាសមាជិកអាស៊ានក្នុងឆ្នំា ១៩៩៧ មក នេះជាលើកទី១ ដែលភូមាបានធ្វើជាប្រធានផ្លាស់វេនអាស៊ានរៀបចំជំនួបកំពូល។ តាមពិត ប្រធានផ្លាស់វេនអាស៊ាននេះត្រូវបានភូមាបដិសេធក្នុងឆ្នំា ២០០៦ ដោយសារតែរដ្ឋាភិបាលភូមាដឹកនំាដោយរបបសឹកកាលណោះបានទទួលរងការរិះគន់ ទិតៀនរឿងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សខ្លំាងពេក។ គឺទើបតែនៅក្រោយការរំលាយរបបសឹកក្នុងឆ្នំា ២០១១ និងការបង្កើតរដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលទេ ដែលភូមាបានផ្តើមរកឃើញឡើងវិញបន្តិចម្តងៗនូវមុខមាត់របស់ខ្លួននៅលើឆាកអន្តរជាតិ ពិសេសតំាងលោកប្រធានាធិបតីថេន សេនបានចាប់ផ្តើមធ្វើកំណែទម្រង់ប្រទេស តាមរយៈការដោះលែងលោកស្រីអ៊ុង សានស៊ូជី ប្រធានគណបក្សប្រឆំាង ក៏ដូចជាការបន្តដោះលែងអ្នកទោសជាបន្តបន្ទាប់។
ដូច្នេះ នេះពិតជាកិត្តិយសធំធេងណាស់សម្រាប់លោកថេន សេន។ ក៏ប៉ុន្តែ កម្រិតនៃការរៀបចំនេះនឹងទទួលបានជោគជ័យត្រឹមណានោះ គឺជារឿងមួយដែលគេត្រូវរង់ចំាមើលនៅពេលក្រោយ។ ចាប់ពីពេលនេះតទៅ ភូមាលែងជាប្រទេសឯកោទៀតហើយ ទំាងនៅលើឆាកអន្តរជាតិ ក៏ដូចជានៅក្នុងរង្វង់អាស៊ានគ្នាឯង។ យ៉ាងណាក៏ដោយ នៅមានសញ្ញាគួរឲ្យព្រួយបារម្ភជាច្រើនទៀតដែលសហគមន៍អន្តរជាតិសម្គាល់ឃើញ ទី១ ការបំបិទសិទ្ធិក្នុងការបញ្ចេញមតិ តាមរយៈការចាប់អ្នកកាសែតដាក់គុក ទី២ ការបន្តវាយធ្វើបាបលើក្រុមជនជាតិភាគតិចរ៉ូហ៊ីងយ៉ា អ្នកកាន់សាសនាអ៊ីស្លាម។
ថ្មីៗនេះនៅក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចក្នុងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី លោកប្រធានាធិបតីអាមេរិកអូបាម៉ាក៏បានលើកឡើងពីការរំលោភសិទ្ធិលើពួករ៉ូហ៊ីងយ៉ាពីសំណាក់របបភូមា។ ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នំាចុងក្រោយនេះ មានពួករ៉ូហ៊ីងយ៉ារាប់ពាន់នាក់បានរត់ភៀសខ្លួនទៅជ្រកកោនក្នុងប្រទេសសមាជិកអាស៊ានផ្សេងទៀត មានម៉ាឡេស៊ី ថៃ និងឥណ្ឌូណេស៊ីជាដើម។
អាស៊ានកំពុងបន្តក្រពុលមុខជុំវិញជម្លោះក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង
ប្រធានរឿងទាក់ទងនឹងភូមាមិនត្រូវបានអាស៊ានយកមកដាក់នៅក្នុងរបៀបវារៈនៃកិច្ចប្រជុំរបស់ខ្លួនទេ។ នេះមិនមានអ្វីចម្លែក និងគួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើលឡើយ ព្រោះថា រឿងរ៉ាវទំាងអស់របស់ភូមាតំាងពីអើយមក ពោលតំាងពីក្នុងជំនាន់របបសឹក មកដល់របបស៊ីវិលសព្វថ្ងៃ ពិសេសទាក់ទងនឹងបញ្ហារំលោភសិទ្ធិមនុស្ស គេមិនដែលឃើញអាស៊ានដោះស្រាយបានម្តងណាទេ។ គ្រប់គ្នាអាចស្តីបន្ទោសអាស៊ានថា អសមត្ថភាព តែគេមិនត្រូវភ្លេចទេថា អាស៊ានមានគោលនយោបាយរួម ដោយមិនលូកដៃចូលជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់សមាជិកខ្លួន។ នៅក្នុងរង្វង់អាស៊ាន សមាជិកណាដឹកនំាដោយរបបអ្វីក៏ដឹកទៅ សមាជិកណាក្រ ក៏ក្រទៅ មានក៏មានទៅ គឺខុសពីសហភាពអឺរ៉ុបដែលចេះជួយគិតគូរ ឈឺឆ្អាល យកអាសារសមាជិករបស់ខ្លួន។
ផ្ទុយទៅវិញ ជំនួបកំពូលអាស៊ានឆ្នំានេះត្រូវបានគ្របដណ្តប់ខ្លំាងដោយជម្លោះនៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូងរវាងប្រទេសចិន និងប្រទេសអាស៊ានមួយចំនួន មានវៀតណាម ហ្វីលីពីន ម៉ាឡេស៊ី និងព្រុយណេ។ នៅប៉ុន្មានថ្ងៃមុនបើកជំនួបកំពូលអាស៊ាន ស្ថានការណ៍បានធ្លាក់ចុះមួយកម្រិតទៀត បន្ទាប់ពីមានការប៉ះទង្គិចគ្នារវាងនាវាវៀតណាម និងចិននៅក្នុងតំបន់។ នៅថ្ងៃនេះ ចំថ្ងៃជំនួបកំពូលអាស៊ាន មានប្រជាជនវៀតណាមរាប់សិបពាន់នាក់បានធ្វើបាតុកម្មប្រឆំាងចិននៅមុខស្ថានទូតចិនក្នុងក្រុងហាណូយ ដាណាង និងក្រុងហូជីមិញជាមួយនឹងបដាសរសេរថា « ចិន មិនត្រូវប្លន់យកប្រេងកាតរបស់យើងទេ »។ ទន្ទឹមគ្នានេះ ក្រុមបាតុករវៀតណាមក៏បានរិះគន់ ទិតៀនរដ្ឋាភិបាលខ្លួនពីបទគ្រប់គ្រងវិវាទជាមួយចិនមិនបានល្អ។
អាស៊ានពិបាកនិយាយសម្លេងតែមួយក្នុងរឿងជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង
បើគេពិនិត្យមើលជារួមទៅ ឃើញថា ក្នុងចំណោមប្រទេសអាស៊ានដែលកំពុងមានជម្លោះជាមួយចិននៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូងពេលនេះ គឺមានតែ ២ប្រទេសប៉ុណ្ណោះ គឺវៀតណាម និងហ្វីលីពីនដែលតែងតែចេញមុខតទល់ជាមួយចិនខ្លំាងជាងគេ។ ចំពោះវៀណាម ក្រុងហាណូយធ្លាប់បានទទួលមេរៀនជូរចត់ពីចិននៅក្នុងជម្លោះនេះចំនួនពីរដងមកហើយ គឺសង្រ្គាមទល់នឹងចិនក្នុងឆ្នំា ១៩៧៤ និងឆ្នំា ១៩៨៨ ដែលកាលណោះបានធ្វើឲ្យវៀតណាមខាតបង់ច្រើនជាងចិនឆ្ងាយណាស់។ ចំពោះប្រទេសហ្វីលីពីនវិញ ពិតមែនតែក្រុងម៉ានីលមិនដែលបានទទួលមេរៀនជូរចត់ពីចិនដូចវៀតណាមក្តី តែហ្វីលីពីនមិនញញើតនឹងប្រើសម្តីថ្លោសៗដាក់ចិនដោយសារតែខ្លួនអាងអាមេរិកនៅពីក្រោយ។
តែអ្វីដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់នោះគឺថា រហូតមកដល់ពេលនេះ ទំាងវៀតណាម ក៏ដូចហ្វីលីពីន គឺគ្មានប្រទេសណាមួយសង្ឃឹមលើអាស៊ានឲ្យជួយដោះស្រាយបញ្ហានេះទេ។ ចូរកុំភ្លេចថា នៅក្នុងចំណោមសមាជិកអាស៊ានទំាង ១០ប្រទេស គឺមានប្រទេសដែលគំាទ្រចិន និងទទួលប្រយោជន៍យ៉ាងច្រើនពីចិន ប្រទេសដែលប្រឆំាងចិន និងប្រទេសដែលគំាទ្រអាមេរិកដើម្បីប្រឆំាងចិន។ ប្រទេសអាស៊ានដែលគំាទ្រចិនចង់ឲ្យមានដំណោះស្រាយជាលក្ខណៈទ្វេភាគី ពោលជាមួយតែប្រទេសពាក់ព័ន្ធ ដោយមិនចង់ឃើញជម្លោះមួយនេះក្លាយជាការប្រឈមមុខដាក់គ្នារវាងចិន និងអាស៊ានទំាងមូលឡើយ។ រីឯចិនក៏តែងតែចង់បានដំណោះស្រាយរបៀបនេះដែរ តែប្រទេសពាក់ព័ន្ធមិនព្រម ដោយដឹងខ្លួនចាញ់ច្រាបឥទ្ធិពលរបស់មហាអំណាចចិនជាមុន និងចង់បានដំណោះស្រាយបញ្ហានេះជាលក្ខណៈអន្តរជាតិវិញ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ