RSF៖ សេរីភាពសារព័ត៌មាន ឈានចូលក្នុងទសវត្សដ៏លំបាក ជាមួយកូវីដ១៩ដែលបង្កើនឧបសគ្គ
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៨:១៣
ថ្ងៃទី៣ឧសភា គឺជាទិវាអន្តរជាតិ នៃសេរីភាពសារព័ត៌មាន។ នៅក្នុងឱកាសនេះ អង្គការអ្នករាយការណ៍គ្មានព្រំដែន បានចេញរបាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំរបស់ខ្លួន ស្តីអំពីចំណាត់ថ្នាក់ នៃសេរីភាពសារព័ត៌មាន នៅទូទាំងពិភពលោក។ យោងតាមវិភាគរបស់អង្គការនេះ សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅទូទាំងពិភពលោក កំពុងឈានចូលដល់ដំណាក់កាលមួយដ៏លំបាក និងគ្រោះថ្នាក់បំផុត សម្រាប់ទសវត្សខាងមុខ។ ស្ថិតក្នុងបរិបទជំងឺឆ្លងកូវីដ១៩ ឧបសគ្គជាច្រើន បាននឹងកំពុងតែរារាំង រំខានការងាររបស់អ្នកកាសែត ក្នុងការផ្សព្វផ្សាយនូវព័ត៌មានច្បាស់ការ និងឯករាជ្យ។
ប្រទេសអឺរ៉ុបខាងជើងមានចំណាត់ថ្នាក់ល្អ ខណៈតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកធ្លាក់ចុះ
យោងតាមរបាយការណ៍របស់ អង្គការអ្នករាយការណ៍គ្មានព្រំដែន (RSF) គឺសេរីភាពសារព័ត៌មាន ក្នុងឆ្នាំ២០២០នេះ មានលក្ខណៈកាន់តែរួមតូច។ សម្រាប់ចំណាត់ថ្នាក់ ជាទូទៅ ប្រទេសដែលបានពិន្ទុល្អជាងគេ គឺមិនមានអ្វីប្រែប្រួលច្រើនទេ។ ក្នុងចំណោម១៨០ប្រទេស និងដែនដី ប្រទេសដែលមានចំណាត់ថ្នាក់ទី១ល្អជាងគេ គឺ ន័រវេស បន្ទាប់មក ហ្វាំងឡើង ដាណឺម៉ាក ស៊ុយអែដ និង ហូឡង់។ ប្រទេសទាំង៥នេះ ស្ថិតនៅក្បែរៗគ្នា ក្នុងតំបន់អឺរ៉ុបខាងជើង។
ជារួមទ្វីបអឺរ៉ុប ជាទ្វីបដែលមានប្រទេសបានចំណាត់ថ្នាក់ល្អ ក្នុងការគោរពនិងការពារសិទ្ធិសេរីភាពសារព័ត៌មាន។ លើកលែងតែប្រទេសមួយចំនួនចេញ ស្ថិតនៅក្នុងតំបន់អឺរ៉ុបខាងកើត ដូចជាហុងគ្រី និងប្រទេសតំបន់បាល់កង់ ដែលមានគោលនយោបាយ បំបិទសិទ្ធិសេរីភាពសារព័ត៌មាន។
តំបន់ដែលគេសង្កេតឃើញថា សេរីភាពសារព័ត៌មានបានចុះថយខ្លាំងជាងគេ គឺតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកយើងនេះតែម្តង។ អូស្ត្រាលី ដែលធ្លាប់ជាគំរូគេក្នុងតំបន់ បានធ្លាក់ចំណាត់ថ្នាក់ចំនួន៥លេខ មកនូវលំដាប់លេខ២៦។ នេះក៏ដោយសារវិធានការច្បាប់ ទាក់ទិននឹងការសំងាត់នៃប្រភពព័ត៌មាន និងទៅលើវិស័យព័ត៌មានស៊ើបអង្កេត។ ប្រទេស២ទៀត ក៏បានចុះថយខ្លាំងណាស់ដែរ គឺសិង្ហបុរី បានធ្លាក់៧លេខ មកនៅលេខ១៥៨ ដោយសារតែប្រទេសនេះ បានធ្វើច្បាប់មួយស្តីអំពីការរិតបន្តឹងព័ត៌មានមិនពិត។ ចំណែកហុងកុងវិញ សកម្មភាពរារាំងរំខានអ្នកកាសែត ពីសំណាក់អាជ្ញាធរ នៅក្នុងរយៈពេលបាតុកម្មក្នុងឆ្នាំ២០១៩កន្លងទៅនេះ បានធ្វើឲ្យដែនដីនេះធ្លាក់ចំណាត់ថ្នាក់៧លេខដែរ មកជាប់លេខ៨០។
រីឯតំបន់អាស៊ីកណ្តាល តំបន់ដើមបូព៌ា និងតំបន់អាហ្វ្រិក នៅតែជាតំបន់ដ៏គ្រោះថ្នាក់ សម្រាប់ការងារអ្នកកាសែត និងការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានដោយសេរី និងឯករាជ្យ។
វិបត្តិធំទាំង៥ គំរាមសេរីភាពសារព័ត៌មាន៖
អង្គការអ្នករាយការណ៍គ្មានព្រំដែន បានលើកឡើងនូវវិបត្តិធំៗ ចំនួន៥ ដែលគំរាម និងបង្កឧបសគ្គដល់សេរីភាពសារព័ត៌មាន។
វិបត្តិភូមិសាស្ត្រនយោបាយ
ជានិច្ចជាកាល នៅតាមប្រទេសដែលមានរបបដឹកនាំផ្តាច់ការ អាជ្ញាធរប្រើគ្រប់មធ្យោបាយ សង្កត់សង្កិនវិស័យសារព័ត៌មាន និងតម្រូវឲ្យគេ ដើរតាមទស្សនវិស័យយល់ឃើញរបស់ខ្លួនតែមួយ។ ពោលគឺអាជ្ញាធរផ្តាច់ការ រារាំងភាពចម្រុះនៃព័ត៌មាន បំភ័យនិងធ្វើបាបសារព័ត៌មានឯករាជ្យ។
ជាក់ស្តែងប្រទេសចិន ប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអូឌីត ប្រទេសអេហ្ស៊ីប ឬរុស្ស៊ីជាដើម ដែលបានប្រើគ្រប់មធ្យោបាយ តម្រូវឲ្យមានព័ត៌មានតែមួយ ដែលគឺជាព័ត៌មានរបស់របបខ្លួន។ ប្រជាជនមិនមានជម្រើស ក្នុងការបានទទួលព័ត៌មានពីប្រភពឯករាជ្យផ្សេងឡើយ។ នេះគឺជារបៀបនៃការចិញ្ចឹម ការពាររបបផ្តាច់ការឲ្យនៅគង់វង្ស។
វិបត្តិបច្ចេកវិទ្យា
ដូចយើងដឹងហើយ ក្នុងយុគសម័យជឿនលឿន មានអ៊ីនធ័រណិត មានបណ្តាញសង្គម ទូរស័ព្ទដៃទំនើបៗ ដែលវាធ្វើឲ្យមានភាពងាយស្រួលណាស់ ក្នុងការចរាចរណ៍ដំណឹងនានា។ តែបញ្ហាចោទ គឺប្រភពជាក់ច្បាស់ នៃដំណឹងទាំងនោះ។ ព័ត៌មានមិនពិត ពាក្យចចាមអារ៉ាម មនុស្សផ្អើលតៗគ្នា វាបានមកលាយឡំ ប្រណាំងប្រជែង ជាមួយនឹងព័ត៌មានច្បាស់ការណ៍ របស់អ្នកកាសែតដែលមានវិជ្ជាជីវៈ។ យូរៗទៅ ប្រជាជន លែងចេះបែងចែក ថាអ្វីជាដំណឹងពិត អ្វីជាដំណឹងមិនពិតទៀតហើយ។
បរិបទបែបនេះ ក៏វាញ៉ាំងឲ្យអាជ្ញាធរ ធ្វើច្បាប់ថ្មីៗ ដើម្បីគ្រប់គ្រងការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានមិនពិត។ តែទន្ទឹមនឹងនេះ វាក៏ជាលេសមួយដែរ របស់អាជ្ញាធរ ក្នុងការបំបិតមាត់ ព័ត៌មានរិះគន់ណាមួយទៅលើខ្លួន។ ជាងនេះទៀត នៅតាមប្រទេស ដឹកនាំដោយរបបផ្តាច់ការខ្លះ គេក៏បានប្រើបច្ចេកវិទ្យា ដើម្បីសាបព្រួសព័ត៌មានក្លែងក្លាយដែរ ដើម្បីបំប៉ោងជាប្រយោជន៍ណាមួយដល់របបគេ។
វិបត្តិប្រជាធិបតេយ្យ
មេដឹកនាំប្រទេសខ្លះ ដូចជាលោកដូណាល់ ត្រាំ និងលោក បុលសូណារ៉ូ ធ្លាប់បាននិយាយស្តីបន្ទោស និងចោទប្រកាន់បណ្តាញព័ត៌មាន ដោយចំៗតែម្តង។ គោលជំហរ យកអ្នកកាសែតជាសត្រូវ របស់មេដឹកនាំប្រទេសមួយចំនួន ដូចជាលោកដូណាល់ ត្រាំ និងលោកបុលសូណារ៉ូ នេះ គឺជាគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងណាស់ ដល់សេរីភាពសារព័ត៌មាន។ គោលជំហរបែបនេះ វាបានញ៉ាំងឲ្យមនុស្ស ពុះចែកមតិគ្នាខ្លាំងតែម្តង ដោយមានម្ខាង នាំគ្នាស្អប់អ្នកកាសែត។
ស្ថិតក្នុងបរិបទវិបត្តិនេះ អ្នកកាសែត បានក្លាយជាគោលដៅ នៃការស្អប់គុំគួន ពីសំណាក់ ប្រជាជន ឬក្រុមជ្រុលនិយម ដែលគាំទ្រគោលនយោបាយ ឬទ្រឹស្តីណាមួយដោយផ្កាប់មុខ។ កំហឹងរបស់ប្រជាជនទៅលើអ្នកកាសែត ឬបណ្តាញសារព័ត៌មានរិះគន់ណាមួយ គឺវាត្រូវបានចិញ្ចឹមដោយក្រុមអ្នកនយោបាយ ឬមេដឹកនាំ ដែលប្រើយុទ្ធសាស្ត្រ ធ្វើសង្រ្គាមជាមួយអ្នកកាសែតប្រឆាំង។ តួយ៉ាងដូចលោកដូណាល់ ត្រាំ ឬ លោកបុលសូណារូនេះតែម្តង។ មួយរយៈចុងក្រោយនេះ សន្ទុះកំហឹង បានក្លាយទៅជាទង្វើជាក់ស្តែង ក្រោមរូបភាពព្រួតគ្នាវាយអ្នកកាសែត គំរាមសម្លាប់ ឬជេរប្រមាថអ្នកកាសែតជាដើម។
វិបត្តិបាត់បង់ទំនុកចិត្ត
យោងតាមអង្គការអ្នករាយការណ៍គ្មានព្រំដែន គឺវិស័យសារព័ត៌មានពិភពលោកយើងរាល់ថ្ងៃនេះ ស្ថិតក្នុងបរិយាកាសអួរអាប់ខ្លាំងណាស់។ បរិយាកាសនេះ បានញ៉ាំងឲ្យមនុស្សទូទៅ បាត់បង់ទំនុកចិត្តលើបណ្តាញសារព័ត៌មាន បើទោះបីជាបណ្តាញព័ត៌មានធំៗផ្លូវការក៏ដោយ។ ការអង្កេតរបស់ Trust Barometer Edelman បានបង្ហាញថា ក្នុងចំណោមមនុស្សដែលគេចោទសួរ គឺមាន៥៧% ឆ្លើយថា បណ្តាញព័ត៌មានផ្លូវការ ក៏អាចភ័ន្តច្រឡំ ផ្សាយព័ត៌មានមិនពិតដែរ។
វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច
បញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច ក៏ជាវិបត្តិប្រឈមមួយដ៏ធំផងដែរ សម្រាប់សេរីភាពសារព័ត៌មាន។ សារព័ត៌មានត្រូវភាពឯករាជ្យ ដើម្បីធ្វើការ តែក៏ត្រូវការប្រភពថវិកា ដើម្បីរស់ដែរ។ វាជាអម្រែកមួយដ៏សែនធ្ងន់ សម្រាប់អ្នកកាសែត។ ពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ បណ្តាញសារព័ត៌មានឯករាជ្យ ត្រូវបិទទ្វារ ព្រោះលែងមានចំណូល។ អ្នកកាសែតមិនទទួលបានប្រាក់បៀវត្ស៍ ឲ្យសមរម្យទៅនឹងតម្លៃការងារ។ បណ្តាញសារព័ត៌មានខ្លះ ត្រូវក្រុមហ៊ុនធំៗ ប្រមូលទិញ ហើយតម្រូវឲ្យសរសេរចុះផ្សាយ ទៅតាមគោលនយោបាយរបស់ម្ចាស់ភាគហ៊ុន ជាដើម។ល។ ទាំងអស់នេះ គឺសុទ្ធតែជាដំបៅ ដែលរុកគួនសេរីភាពសារព័ត៌មាន។
កូវីដ១៩ បន្ថែមឧបសគ្គ
ក្នុងបរិបទជំងឺឆ្លងរាតត្បាតកូវីដ១៩ នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ វិស័យសេរីសារព័ត៌មាន ត្រូវប្រឈមនូវឧបសគ្គបន្ថែមទៀត ដោយសារតែវិធានការ រិតបន្តិងការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាននានា ជុំវិញការឆ្លងមេរោគនេះ។ លោក Christophe Deloire អគ្គនាយក អង្គការអ្នករាយការណ៍គ្មានព្រំដែន បានលើកឡើងថា វិបត្តិកូវីដនេះ បានបើកផ្លូវ ឲ្យរបបផ្តាច់ការខ្លះឆក់ឱកាស ខណៈដែលប្រជាពលរដ្ឋមានការភ័យខ្លាច មិនអាចធ្វើសកម្មភាពតវ៉ាបាន ដើម្បីឈានទៅដាក់ចុះនូវវិធានការរិតបន្តឹងសិទ្ធសេរីភាព។ សម្រាប់១០ឆ្នាំទៅមុខនេះ ការងារអ្នកកាសែតនឹងជួបការលំបាកខ្លាំងណាស់។ អ្វីៗគឺវាអាស្រ័យលើសុចន្ទៈរបស់មនុស្សម្នាក់ៗក្នុងសង្គម ដើម្បីពង្រឹងសិទ្ធិសេរីភាពសារព័ត៌មាន ព្រោះថាសិទ្ធិសេីភាពនេះ មានចំណែកយ៉ាងសំខាន់ ក្នុងការកសាងសង្គមជាតិ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ