ប្រមុខដឹកនាំអឺរ៉ុបជួបជុំគ្នានៅប៊ែលហ្ស៊ិក ដើម្បីប្រារព្ធខួប១០០ឆ្នាំនៃសង្រ្គាមលោកលើកទី១
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៦:០៥
នៅថ្ងៃចន្ទនេះ ប្រមុខរដ្ឋ ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលនៃបណ្តាប្រទេសនៅអឺរ៉ុប ព្រមទាំងគណៈប្រតិភូតំណាងប្រទេសជាច្រើនផ្សេងទៀត សរុបទាំងអស់ ៨០ប្រទេស មកជួបជុំគ្នា នៅក្នុងប្រទេសប៊ែលហ្ស៊ិក ដើម្បីរំឭកខួប ១០០ឆ្នាំ នៃការផ្ទុះសង្រ្គាមលោកលើកទី១។ វិបត្តិនៅតំបន់បាល់កង់បានរាលដាលប៊ែលហ្ស៊ិក ដែលកាលណោះជាប្រទេសអព្យាក្រឹត ត្រូវអាល្លឺម៉ង់ចូលឈ្លានពាន នៅថ្ងៃទី៤ សីហា ឆ្នាំ១៩១៤។
នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត គេតែងតែកំណត់យកថ្ងៃទី២៨សីហា ឆ្នាំ១៩១៤ ជាថ្ងៃចាប់ផ្តើមជាផ្លូវការនៃសង្រ្គាមលោកលើកទី១ ក្រោយពីចក្រភពអូទ្រីសហុងគ្រីប្រកាសសង្រ្គាមលើស៊ែរប៊ី។ ក៏ប៉ុន្តែ រហូតទាល់តែដល់ដើមខែសីហា ទើបសង្រ្គាមបានរាលដាលទៅជាសង្រ្គាមលោកពេញបន្ទុក គឺនៅក្រោយពេលដែលអាល្លឺម៉ង់ប្រកាសសង្រ្គាមលើរុស្ស៊ី នៅថ្ងៃទី១សីហា និងលើបារាំង នៅថ្ងៃទី៣សីហា ហើយបន្ទាប់មកទៀត អង់គ្លេសប្រកាសសង្រ្គាមលើអាល្លឺម៉ង់ នៅថ្ងៃទី៤សីហា គឺនៅថ្ងៃដែលអាល្លឺម៉ង់ចូលឈ្លានពានប៊ែលហ្ស៊ិក ដែលជាប្រទេសអព្យាក្រឹត។ គឺថ្ងៃអាល្លឺម៉ង់ចូលឈ្លានពានប៊ែលហ្ស៊ិកនេះហើយ ដែលត្រូវបានគេយកមករំឭកខួប១០០ឆ្នាំ នៃការផ្ទុះឡើងនៃសង្រ្គាមលោកលើកទី១ នៅថ្ងៃចន្ទនេះ ដោយមានការចូលរួមពីសំណាក់ប្រមុខរដ្ឋ ឬប្រមុខរដ្ឋាភិបាលមកពីបារាំង អាល្លឺម៉ង់ អេស្ប៉ាញ អូទ្រីស អារមេនី អៀរឡង់ ស៊ែរប៊ី ម៉ុងតេណេហ្គោ រូម៉ានី ប៊ុលហ្ការី និងអាល់បានី។ ប្រតិភូតំណាងរាជាណាចក្រអង់គ្លេសដឹកនាំដោយព្រះអង្គម្ចាស់ William។
គួររំឭកឡើងវិញថា មូលហេតុ ដែលបណ្តាលឲ្យផ្ទុះសង្រ្គាមលោកលើកទីមួយ នៅឆ្នាំ១៩១៤ មានឫសគល់ពីបញ្ហាយ៉ាងច្រើន ដែលកើតមានឡើងតាំងពីរាប់សិបឆ្នាំមុនសង្រ្គាម ដូចជា សង្រ្គាមរវាងបារាំង និងព្រុស្ស៊ី នៅឆ្នាំ១៨៧០-១៨៧១ ការលេចមុខនៃចក្រភពអាល្លឺម៉ង់ ដែលមានមហិច្ឆតាចង់ក្លាយជាប្រទេសមហាអំណាចអាណានិគម ប្រជែងជាមួយនឹងមហាអំណាចអឺរ៉ុបផ្សេងៗទៀត ការងើបឡើងនៃចលនាជាតិនិយម នៅតាមបណ្តាប្រទេសនៅអឺរ៉ុប ការប្រជែងសព្វាវុធ រវាងអាល្លឺម៉ង់ និងអង់គ្លេស ព្រមទាំងការបង្កើតសម្ព័ន្ធមិត្តយ៉ាងប្រទាក់ក្រឡា រវាងប្រទេសដែលជាគូប្រជែង។
ហេតុការណ៍ ដែលជាឆ្នួនដុតបញ្ឆេះសង្រ្គាម គឺកើតចេញពីការលបធ្វើឃាតព្រះអង្គម្ចាស់ហ្វ៊ែរឌីណង់ ដែលជាទាយាទរបស់ចក្រភពអូទ្រីសហុងគ្រី នៅទីក្រុងសារ៉ាយេវ៉ូ នៅថ្ងៃទី២៨ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩១៤។ ដោយសារតែឃាតកម្មទៅលើព្រះអង្គម្ចាស់ហ្វ៊ែរឌីណង់ត្រូវបានធ្វើឡើង ដោយក្រុមអ្នកជាតិនិយមស៊ែរប៊ី អូទ្រីសហុងគ្រី ក៏ដូចជាបណ្តាប្រទេសជាច្រើនផ្សេងទៀត នៅពេលនោះ នាំគ្នាទម្លាក់ការទទួលខុសត្រូវទៅលើប្រទេសស៊ែរប៊ី ហើយអូទ្រីសហុងគ្រី ដែលកំពុងតែមានជម្លោះជាមួយស៊ែរប៊ីស្រាប់ ក៏ចង់ឆ្លៀតយកហេតុការណ៍នេះមកធ្វើជាលេស ដើម្បីកម្ចាត់ស៊ែរប៊ី។ អូទ្រីសហុងគ្រីក៏បានប្រកាសសង្រ្គាមលើស៊ែរប៊ី នៅថ្ងៃទី២៨ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩១៤។
ដោយសារតែសម្ព័ន្ធភាពប្រទាក់ក្រឡាគ្នា សង្រ្គាមរវាងអូទ្រីសហុងគ្រី និងស៊ែរប៊ី ក៏បានរាលដាលទៅដល់ប្រទេសផ្សេងៗទៀត។ អាល្លឺម៉ង់ដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់អូទ្រីសហុងគ្រីបានប្រកាសសង្រ្គាមលើរុស្ស៊ី ដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ស៊ែរប៊ី នៅថ្ងៃទី១សីហា។ ២ថ្ងៃក្រោយមកទៀត នៅថ្ងៃទី៣សីហា ដោយបារាំង ដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់រុស្ស៊ីមិនព្រមប្រកាសរក្សាអព្យាក្រឹតនៅក្នុងជម្លោះអាល្លឺម៉ង់-រុស្ស៊ី អាល្លឺម៉ង់ក៏បានប្រកាសសង្រ្គាមលើបារាំង ហើយបានទាមទារឲ្យប៊ែលហ្ស៊ិកបើកផ្លូវឲ្យទាហានអាល្លឺម៉ង់ឆ្លងកាត់ ដើម្បីចូលឈ្លានពានបារាំង។ ប៊ែលហ្ស៊ិកដែលជាប្រទេសអព្យាក្រឹតបដិសេធ អាល្លឺម៉ង់ក៏បានចូលឈ្លានពានប៊ែលហ្ស៊ិក ហើយអង់គ្លេសដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់បារាំងក៏បានប្រកាសសង្រ្គាមលើអាល្លឺម៉ង់ នៅថ្ងៃទី៤សីហា។ វិបត្តិដែលកើតចេញពីនៅក្នុងប្រទេសតូចមួយក្នុងតំបន់បាល់កង់ ក៏បានរាលដាលទៅជាសង្រ្គាមលោកលើកទី១។
១០០ឆ្នាំក្រោយមក ប្រមុខដឹកនាំនៃបណ្តាប្រទេសនៅអឺរ៉ុប ទាំងប្រទេសដែលជាអតីតគូសត្រូវនឹងគ្នាក្នុងសម័យសង្រ្គាម បាននាំគ្នាធ្វើពិធីរួមគ្នា ដើម្បីរំឭកខួបសង្រ្គាមលោកលើកទី១ ដោយផ្តោតលើប្រធានបទដ៏សំខាន់មួយ គឺការផ្សះផ្សា និងការបង្រួបបង្រួមគ្នា។
គួរកត់សម្គាល់ថា សមត្ថភាពក្នុងការផ្សះផ្សាគ្នា នៅក្រោយសង្រ្គាមលោក គឺជាចំណុចខ្លាំងរបស់អឺរ៉ុប។ បើគេពិនិត្យមើលទៅលើប្រវត្តិសាស្រ្តពិភពលោកសម័យទំនើប គ្មានតំបន់ណាដែលមានការហែកហួរគ្នាដោយសង្រ្គាម ដូចនៅអឺរ៉ុបទេ។ ប្រទេសនៅក្នុងតំបន់អឺរ៉ុបច្បាំងគ្នា ទាំងក្នុងសង្រ្គាមលោកលើកទី១ និងលើកទី២ បណ្តាលឲ្យមនុស្សស្លាប់រាប់សិបលាននាក់។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅតែអាចផ្សះផ្សាគ្នា បង្រួបបង្រួមគ្នា ហើយបង្កើតទៅជាសហភាពអឺរ៉ុប ធ្វើសមាហរណកម្មទាំងខាងសេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយ រហូតលុបចោលព្រំដែនរវាងគ្នា និងគ្នា នៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ ទាំងនេះ គឺផ្ទុយស្រឡះពីនៅអាស៊ី ដែលរាប់សិបឆ្នាំក្រោយសង្រ្គាម ប្រទេសជាអតីតគូសត្រូវក្នុងសង្រ្គាម នៅតែបន្តហែកហួគ្នា ទាំងជុំវិញបញ្ហាប្រវត្តិសាស្រ្ត ទាំងរឿងព្រំដែន៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ