ភូមិសាស្ត្រនយោបាយប្រែប្រួលតែនិន្នាការអ្នកបោះឆ្នោតនៅដដែល
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៥:០៣
នៅសល់តែជាង២សប្តាហ៍ទៀតប៉ុណ្ណោះការបោះឆ្នោតតំណាងរាស្ត្រអាណត្តិទី៥នឹងចូលមកដល់។ តាមរយៈសន្ទុះនៃអ្នកគាំទ្រគណបក្សនីមួយៗក្នុងពេលយុទ្ធនាការឃោសនាដែលបានចាប់ផ្តើមតាំងពីថ្ងៃទី២៧មិថុនាមកនោះ គេអាចសង្កេតឃើញយ៉ាងច្បាស់ថា ២០ឆ្នាំក្រោយការបោះឆ្នោតលើកដំបូង និន្នាការអ្នកបោះឆ្នោតនៅតែប្រមូលផ្តុំគ្នាក្នុងចរន្តធំពីរដដែលគឺ ក្រុមគាំទ្របក្សកាន់អំណាច និងក្រុមអ្នកគាំទ្របក្សប្រឆាំង។ តើហេតុអ្វីបានជាដូច្នេះ?
កាលពីឆ្នាំ១៩៩៣ពេលដែលកម្ពុជារៀបចំបោះឆ្នោតជាលើកដំបូងនៅក្រោយសម័យសង្គ្រាម មានចលនានយោបាយពីរធំៗប្រជែងគ្នា គឺចលនានយោបាយក្នុងស្រុកដឹកនាំដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងចលនានយោបាយរបស់អ្នកតស៊ូជាយដែនតំណាងដោយគណបក្សរាជានិយមហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច។ កាលណោះ ហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិចបានឈ្នះគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាយ៉ាងប្រកៀកប្រកិត។ ចំណែកគណបក្សផ្សេងទៀតបានទទួលការគាំទ្រតិចតួចប៉ុណ្ណោះ។
ប៉ុន្តែ ក្រោយមក គណបក្សរាជានិយមបានធ្លាក់ប្រជាប្រិយភាពជាបន្តបន្ទាប់រហូតដល់បែកបាក់ជាបំណែកតូចៗស្ទើរតែបាត់ឈ្មោះពីឆាកនយោបាយ។ ស្របពេលដែលគណបក្សរាជានិយមធ្លាក់ប្រជាប្រិយភាព ចលនានយោបាយថ្មីមួយបានលេចរូបរាងឡើងនោះគឺគណបក្សប្រឆាំងដឹកនាំដោយលោកសម រង្ស៊ី។
ទោះបីជាភូមិសាស្ត្រនយោបាយបានប្រែប្រួលបែបនេះក្តី ប៉ុន្តែ និន្នាការអ្នកបោះឆ្នោតហាក់គ្មានអ្វីប្រែប្រួលទេ ពោលគឺគណបក្សដែលមានសន្ទុះខ្លាំងមានតែពីរដដែល។ ម្ខាងជាអ្នកគាំទ្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ ក្រុមនេះជាទូទៅបោះឆ្នោតឲ្យបក្សកាន់អំណាចដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍ដែលពួកគេទទួលបានពីការដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាល។ រីឯម្ខាងទៀតជាអ្នកគាំទ្របក្សប្រឆាំង។ ក្រុមនេះជាទូទៅ បោះឆ្នោតដើម្បីផ្លាស់ប្តូរមេដឹកនាំពីព្រោះតែពួកគេជាអ្នករងគ្រោះឬបានឃើញអ្នករងគ្រោះដោយអំពើអយុត្តិធម៌សង្គមនានាក្រោមការដឹកនាំរបស់គណបក្សកាន់អំណាចសព្វថ្ងៃ។
ចំណែកឯគណបក្សផ្សេងទៀតដែលមាននិន្នាការនិយមកណ្តាលមិនសូវមានអ្វីគួរឲ្យកត់សម្គាល់ទេ។ និន្នាការនេះហាក់មិនខុសអ្វីពីស្ថានភាពកាលពី២០ឆ្នាំមុននោះឡើយពោលគឺ សម្រាប់អាណត្តិទី៥នេះ តាមរយៈសន្ទុះនៃការគាំទ្រ គេអាចមើលឃើញជាស្រេចថា មានតែគណបក្សពីរប៉ុណ្ណោះដែលនឹងទទួលបានសំឡេងច្រើននៅក្នុងរដ្ឋសភា។
តាមពិត និន្នាការបែបនេះមិនមែនជារឿងដោយឡែករបស់កម្ពុជាទេ តែគឺជាចរន្តនយោបាយរបស់ពិភពលោកទាំងមូល។ ជាក់ស្តែង នៅសហរដ្ឋអាមេរិក បារាំង ក៏ដូចជាបណ្តាប្រទេសដែលមានប្រជាធិបតេយ្យជឿនលឿនផ្សេងទៀតដែរ ជាទូទៅ មានតែគណបក្សធំៗពីរប៉ុណ្ណោះដែលជាគូប្រជែងពិតប្រាកដក្នុងការដណ្តើមអំណាចដឹកនាំប្រទេស។ មានហេតុផលសត្យានុម័តមួយចំនួនដែលគេអាចយល់បានពីបញ្ហានេះ៖
កាលពីឆ្នាំ ១៩៩៣ ពលរដ្ឋខ្មែរភាគច្រើនបានបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិចដោយសារតែពួកគេស្រឡាញ់របបរាជានិយម និយាយឲ្យចំគឺស្រឡាញ់សម្តេចឳ នរោត្តម សីហុ។ ប៉ុន្តែ ក្រោយមកទើបពួកគេបានដឹងថា ហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច មិនមែនសម្តេចឪ នរោត្តម សីហនុ ទេ រីឯរាជានិយមក៏មិនមែនជារបស់ហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិចផ្តាច់មុខម្នាក់ឯងដែរ តែវាជារបស់ទាំងអស់គ្នា។
ម្យ៉ាងទៀត គោលជំហរមិនច្បាស់លាស់របស់គណបក្ស ហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច និងការបែកបាក់ផ្ទៃក្នុងរបស់គណបក្សនេះក៏ជាហេតុផលសំខាន់មួយដែរក្នុងការធ្វើឲ្យគណបក្សរាជានិយមមួយនេះស្រុតចុះប្រជាប្រិយភាពស្ទើរតែបាត់បង់ទីតាំងឈរជើងទាំងស្រុងពីឆាកនយោបាយកម្ពុជានាពេលនេះ។
ក្រោយពីអស់សង្ឃឹមទៅលើគណបក្សរាជានិយម អ្នកដែលប្រាថ្នាចង់បានការផ្លាស់ប្តូរបាននាំគ្នាងាកមកបោះឆ្នោតឲ្យបក្សប្រឆាំង។ សន្ទុះយ៉ាងឆាប់រហ័សនៃគណបក្សសម រង្ស៊ី គឺជាឧទាហរណ៍ជាក់ស្តែង។ បច្ចុប្បន្ន ការរួបរួមគ្នារបស់បក្សប្រឆាំងបានពង្រឹងនិន្នាការផ្ទុយពីបក្សកាន់អំណាចឲ្យមានសន្ទុះមួយកម្រិតទៀត ហើយវាក៏កំពុងជំរុញឆាកនយោបាយប្រទេសកម្ពុជាទៅរកចរន្តតែពីរក្នុងការដណ្តើមអំណាចដឹកនាំប្រទេស។ ចរន្តនេះជាកត្តាជំរុញឲ្យគូបដិបក្ខនយោបាយប្រជែងគ្នាឆ្លើយតបនឹងតម្រូវការរបស់អ្នកបោះឆ្នោតកាន់តែមានប្រសិទ្ធិភាពជាងមុនពីព្រោះសូមកុំភ្លេចថា គណបក្សណាដែលមិនបម្រើប្រជាជនពិតប្រាកដងាយនឹងត្រូវគេបោះឆ្នោតទម្លាក់។
ប៉ុន្តែ ចរន្តនយោបាយតែពីរគណបក្សក៏មានហានិភ័យដែរ នោះគឺ អ្នកនយោបាយងាយនឹងក្លាយជាគូសត្រូវស៊ីសាច់ហុតឈាមនឹងគ្នា ពីព្រោះដើម្បីទាក់ទាញការចាប់អារម្មណ៍របស់អ្នកបោះឆ្នោត បក្សប្រឆាំងត្រូវបង្ហាញថាខ្លួនខុសពីបក្សកាន់អំណាច។ ខុសគ្នាត្រឹមគោលនយោបាយមិនជាអ្វីទេ តែខុសគ្នារហូតដល់គូសខ្សែបន្ទាត់ចែកដីគ្នានៅម្ខាងម្នាក់គឺជារឿងដ៏គ្រោះថ្នាក់។ ក្នុងបរិបទនេះ ការប្រជែងគ្នាគួរធ្វើឡើងក្នុងក្របខ័ណ្ឌគោលនយោបាយបានហើយ។ រីឯអ្នកបោះឆ្នោតវិញ ក៏គួរនាំគ្នាឲ្យតម្លៃទៅលើគោលនយោបាយជាជាងឲ្យតម្លៃទៅលើកម្រិតនៃការប្រឆាំងគ្នារបស់អ្នកនយោបាយ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ