ការសិក្សាថ្មី ៖ ខ្យល់ពុលបង្កើនហានិភ័យធំកើតជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្ត
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៦:១៧
ដកដង្ហើមស្រូបខ្យល់ពុលរយៈពេលយូរ នឹងបង្កើនគ្រោះហានិភ័យខ្លាំងកើតជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្ត។ នេះបើតាមការសិក្សាថ្មីពីរចេញផ្សាយនៅល្ងាចថ្ងៃសុក្រទី ១០ កុម្ភៈ ដែលជាភស្តុតាងថ្មីបន្ថែមទៀត បញ្ជាក់អំពីឥទ្ធិពលអាក្រក់នៃខ្យល់ពុលចំពោះសុខភាពខួរក្បាល។ តើការសិក្សាពន្យល់អំពីហានិភ័យខ្យល់ពុលចំពោះសុខភាពផ្លូវចិត្តយ៉ាងដូចម្តេចខ្លះ ?
នេះមិនមែនជាលើកទីមួយទេ ដែលអ្នកស្រាវជ្រាវសិក្សាអំពីគ្រោះថ្នាក់នៃខ្យល់ពុលចំពោះសុខភាព។ ខ្យល់ពុលធ្វើឱ្យមនុស្សស្លាប់មុនអាយុ ខ្យល់ពុលធ្វើឱ្យមានការរោល និងរលាក ដល់សរីរាង្គកាយមនុស្ស ដែលបង្កផលប៉ះពាល់ដូចជា នាំឱ្យមានបញ្ហាផ្លូវដង្ហើមរ៉ាំរ៉ៃ ហឺត មហារីក គ្រោះថ្នាក់ស្ទះឬដាច់សរសៃឈាមខួរក្បាល ព្រមទាំងជំងឺបេះដូង ។ល។និង។ល។
នៅលើកនេះអ្នកស្រាវជ្រាវបានពាំនាំមកបន្ថែម ឱ្យបានកាន់តែច្រើនឡើងៗ នូវភស្តុតាងដែលជំរុញឱ្យយើងត្រូវតែព្រួយបារម្ភអំពីឥទ្ធិពលនៃខ្យល់ពុលចំពោះសុខភាពផ្លូវចិត្ត បន្ថែមពីលើសុខភាពផ្លូវកាយដូចបានរៀបរាប់ខាងលើ។ ខុសពីការសិក្សាមុនៗ អ្នកស្រាវជ្រាវចាប់អារម្មណ៍ខ្លាំង លើឥទ្ធិពលអាក្រក់ នៃការស្រូបខ្យល់មានជាតិពុល រយៈពេលយូរ មកលើសុខភាពផ្លូវចិត្ត និងសាកល្បងវិភាគមើលការស្រូបធាតុពុលក្នុងខ្យល់ច្រើនមុខ។ អ្នកស្រាវជ្រាវបានវិភាគអត្រាធាតុពុលបីយ៉ាង គឺ ធាតុល្អិតតូចឆ្មារៗ ក្នុងខ្យល់ឬហៅថា Particule fine (Pm2.5 និងPm10) ឌីអុកស៊ីដាហ្សូត (NO2) និងម៉ូណូស៊ីតដាហ្សូត(NO) ដែល បញ្ចេញច្រើនដោយរោងចក្រអគ្គីសនីដើរដោយធ្យូងថ្ម និងដោយចរាចរណ៍ផ្លូវថ្នល់ (ឡាន ម៉ូតូ ផ្លូវហុយដី សំណង់ ...)។
នៅក្នុងការសិក្សាទីមួយ ចេញផ្សាយកាលពីសប្តាហ៍មុន ក្នុងទំព័រទស្សនាវដ្តី Jama Psychiatry អ្នកស្រាវជ្រាវបានវិភាគតាមដាន រយៈពេលប្រមាណ១១ឆ្នាំ សុខភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណ៣៩០ ០០០នាក់ រស់នៅក្នុងប្រទេសអង់គ្លេស ដែលប្រឈមនឹងការស្រូបខ្យល់ពុលក្នុងកំរិតផ្សេងៗគ្នា ទៅតាមទីតាំងស្នាក់នៅរបស់ពួកគេ។
ជាលទ្ធផល អ្នកប្រឈមនឹងខ្យល់ពុល ច្រើនមុខ រយៈពេលយូរ មានគ្រោះធំងាយកើតជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្ត និងថប់បារម្ភ។ ហើយអ្វីដែលគួរឱ្យព្រួយបារម្ភខ្លាំងនោះ ហានិភ័យដែលគេសម្គាល់ឃើញមិនមែនជាហានិភ័យបែបសមមាត្រទេ ពោលគឺហានិភ័យឡើងខ្ពស់ខ្លាំងតែម្តងភ្លាម គ្រាន់តែបានស្រូបកំហាប់ជាតិពុលក្នុងអត្រាដ៏ទាបសោះ។
នៅក្នុងការសិក្សាទីពីរ ចេញផ្សាយថ្ងៃម្សិលមិញ ក្នុងទស្សនាវដ្តី Jama Network Open អ្នកស្រាវជ្រាវចង់ដឹងថាតើផលវិបាកនៃខ្យល់ពុលក្នុងបរិយាកាសបង្កើតឱ្យវិបត្តិធ្លាក់ទឹកចិត្ត យ៉ាងដូចម្តេចនៅពេលអនាគត។ ការសិក្សាផ្តុំលើឥទ្ធិពលអវិជ្ជមានរបស់ធាតុពុលល្អិតឆ្មារៗ (Pm2.5 និងPm10) ឌីអុកស៊ីដាហ្សូត (NO2) និងធាតុពុលអូហ្សូន O3 ចំពោះសុខភាពផ្លូវចិត្តរបស់មនុស្សចាស់ចាប់ពីអាយុ៦៤ឆ្នាំឡើងទៅ។ អ្នកស្រាវជ្រាវបានប្រើទិន្នន័យសុខភាពរបស់ស្ថាប័នធានារ៉ាប់រងសុខភាពជាតិ Medicare សម្រាប់មនុស្សចាស់អាមេរិក និងបានសិក្សាលើប្រជាជនចំនួន៨,៩លាននាក់ ក្នុងនោះ ១លាននាក់កន្លះ កើតជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្ត។ បើតាមការសម្គាល់ ខ្យល់ពុលធ្វើឱ្យងាយមានជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្ត ជាពិសេសសម្រាប់អ្នកងាយរងគ្រោះ ដែលត្រូវប្រឈមនឹងធាតុល្អិតឆ្មារនិងឌីអុកស៊ីដាហ្សូតហួសកំរិតសុវត្ថិភាព។
លទ្ធផលនៃការសិក្សាទាំងពីរនេះបានបង្ហាញជាថ្មី ឱ្យឃើញដូចគ្នា អំពីទំនាក់ទំនងរវាងកំរិតកំហាប់ជាតិពុលក្នុងខ្យល់បរិយាកាស និងការរលាកនៅក្នុងខួរក្បាល។ ហើយការរោលរលាកមានទាក់ទងច្បាស់ណាស់ និងជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្ត។ នេះបើតាមប្រសាសន៍របស់លោកសាស្ត្រាចារ្យ Olivier Robinson ជំនាញប្រព័ន្ធប្រសាទនិងសុខភាពផ្លូវចិត្តនៅសកលវិទ្យាល័យCollege ក្រុងឡុងដ៍។
៩៩%នៃមនុស្សលើផែនដី ស្រូបខ្យល់ពុល ក្នុងកំរិតដ៏គ្រោះថ្នាក់
អ្នកស្រាវជ្រាវយល់ថា ពិភពលោកគួរតែកំណត់វិធាន ឬបទដ្ឋានគុណភាពខ្យល់បរិយាកាស យ៉ាងតឹងតែងបំផុត ព្រោះបើតាមម្ចាស់ការសិក្សាទាំងពីរ បទដ្ឋានសុវត្ថិភាព នៃគុណភាពខ្យល់បរិយាកាសរបស់បណ្តាប្រទេសជាច្រើននៅលើពិភពលោកសព្វថ្ងៃនេះ នៅមានលក្ខណៈអន់ជាងអនុសាសន៍ណែនាំចុងក្រោយ របស់អង្គការសុខភាពពិភពលោកកាលពីឆ្នាំ២០២១ ឆ្ងាយណាស់។
គេអាចកាត់បន្ថយធាតុពុលក្នុងបរិយាកាសបានដោយប្រកាន់នយោបាយនិងធ្វើវិនិយោគ លើវិស័យដឹកជញ្ជូនបៃតង គ្មានបញ្ចេញផ្សែងពុល កាត់បន្ថយឧស្សាហកម្មធ្យូងថ្ម ឬមានចំណាត់ការសំរាមក្នុងក្រុងបានល្អ។ នេះសុទ្ធសឹងជាអនុសាសន៍របស់អង្គការសុខភាពពិភពលោក។
ខ្យល់ពុលក្នុងបរិយាកាស ជាតំណាងហានិភ័យបរិស្ថានដ៏ ធំចម្បងមួយចំពោះសុខភាព។ សម្រាប់វិស័យសុខភាពសាធារណៈ ខ្យល់ពុលជាកត្តាហានិភ័យទីពីរនៃជំងឺមិនធ្លង។ ប៉ុន្តែ មានប្រជាពលរដ្ឋរាប់ពាន់លាននាក់ ជាង៦ពាន់ក្រុងក្នុងប្រទេសចំនួន ១១៧ពោលគឺ៩៩%នៃប្រជាពលរដ្ឋរស់លើភពផែនដី រស់ស្រូបខ្យល់ពុល ក្នុងបរិមាណដ៏គ្រោះថ្នាក់ ជារៀងរាល់ថ្ងៃ ។ នេះបើតាមទិន្នន័យឆ្នាំ២០២២ របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។
ការរងគ្រោះពីខ្យល់បរិយាកាសពុលគ្មានសមភាពទេ។ ៨៩%នៃចំនួនមនុស្សស្លាប់មុនអាយុដោយហេតុដកដង្ហើមក្នុងខ្យល់ពុលជាងបួនលាន២សែននាក់ ជាអ្នករស់នៅក្នុងប្រទេសក្រីក្រ និងមធ្យម។ តំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍និងប៉ាស៊ីហ្វិកខាងលិច បង់ខាតជីវិតធ្ងន់ធ្ងរជាងគេ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ