វិបត្តិខ្វះស្បៀង ភេរវនិយម និងរដ្ឋប្រហារជាប្រធានបទនៃជំនួបកំពូលសហភាពអាហ្រ្វិកនៅហ្គីណេអេក្វាទ័រ
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៧:៥៤
សហភាពអាហ្រ្វិកបើកជំនួបកំពូលរយៈពេល ២ថ្ងៃដោយចាប់ផ្តើមពីថ្ងៃសុក្រ ទី២៧ ឧសភានៅក្នុងទីក្រុងម៉ាឡាបូ ប្រទេសហ្គីណេអេក្វាទ័រ។ ជំនួបកំពូលនេះត្រូវរៀបចំជាពីរវគ្គដោយវគ្គទី១ ផ្តោតលើវិបត្តិខ្វះស្បៀង និងវគ្គទី២ ផ្តោតលើបញ្ហាភេរវនិយម និងបញ្ហារដ្ឋប្រហារដែលបានកើតមាននៅក្នុងប្រទេសអាហ្វ្រិកមួយចំនួន។ តែវិបត្តិខ្វះស្បៀងជាប្រធានបទបន្ទាន់ខ្លាំងជាងគេដែលសហភាពអាហ្រ្វិកត្រូវដោះស្រាយ ខណៈដែលពិភពលោកកំពុងប្រឈមនឹងវិបត្តិខ្វះស្រូវសាលីបង្កឡើងដោយសង្រ្គាមរុស្ស៊ីឈ្លានពានអ៊ុយក្រែន។
វិបត្តិខ្វះស្បៀងនៅអាហ្រ្វិកមិនមែនជាព្រឹត្តិការណ៍ថ្មីដែលទើបកើតមាននៅថ្ងៃនេះ ឬនៅថ្ងៃម្សិលមិញទេ។ គ្រាន់តែថាពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ វិបត្តិមួយនេះបាននិងកំពុងធ្លាក់ចុះកាន់តែខ្លាំង និងបានធ្លាក់ដុនដាបថែមទៀតនៅក្នុងសង្រ្គាមរុស្ស៊ីឈ្លានពានអ៊ុយក្រែនដែលបានអូសបន្លាយតាំងពីជាង ៣ខែ។ នៅក្នុងចំណោមពលរដ្ឋអាហ្រ្វិកទាំង ១ ៤០០លាននាក់ មានប្រមាណជា ២៨២លាននាក់កំពុងប្រឈមនឹងការខ្វះស្បៀង។ បើធៀបនឹងឆ្នាំ ២០១៩ គឺមានការកើនឡើងបន្ថែមចំនួន ៤៩លាននាក់ នេះជាតួលេខរបស់ទីភ្នាក់ងារស្បៀង និងកសិកម្មរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។
សហភាពអាហ្រ្វិកបានបញ្ជាក់នៅក្នុងសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានថា មានពលរដ្ឋអាហ្រ្វិកប្រមាណជា ១១៣លាននាក់នៅក្នុង ១៥ប្រទេសអាហ្រ្វិកដែលកំពុងត្រូវការជំនួយមនុស្សធម៌ជាបន្ទាន់សម្រាប់ឆ្នាំ ២០២២។ មួយវិញទៀតនៅក្នុងចំណោម ១១៣លាននាក់ដែលត្រូវការជំនួយមនុស្សធម៌ជាបន្ទាន់ មាន ៤៨លាននាក់ជាជនភៀសខ្លួន អ្នកសុំសិទ្ធិជ្រកកោន និងអ្នកបម្លាស់ទីផ្ទៃក្នុងលើទ្វីបអាហ្រ្វិក។ អ្នកបម្លាស់ទីផ្ទៃក្នុងលើទ្វីបអាហ្រ្វិកនេះមានជាង ៣០លាននាក់ ក្នុងនោះមានក្មេងក្រោមអាយុ ១៥ឆ្នាំជាង ១០លាននាក់។ ស្រ្តី មនុស្សចាស់ និងកូនក្មេងជាក្រុមមនុស្សងាយរងគ្រោះខ្លាំងជាងគេដោយវិបត្តិខ្វះស្បៀង។
នៅក្នុងជំនួបកំពូលថ្ងៃទី១ នាថ្ងៃសុក្រ ទី២៧ ឧសភា សហភាពអាហ្រ្វិកផ្តោតទាំងស្រុងលើវិបត្តិខ្វះស្បៀងដោយមានការចូលរួមពីក្រុមប្រទេសផ្តល់ជំនួយ។ សំណើដំណោះស្រាយដែលដាក់ជូននៅក្នុងជំនួបកំពូលរួមមាន ការបង្កើតទីភ្នាក់ងារមនុស្សធម៌អាហ្រ្វិក និងការបង្កើតមូលនិធិពិសេសបន្ទាន់មួយដែលមានការចូលរួមវិភាគទានពីក្រុមប្រទេសសមាជិកសហភាពអាហ្រ្វិក។
ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ និងជម្លោះប្រដាប់អាវុធជាដើមចមនៃកំណើនជំនួយមនុស្សធម៌
មានកត្តាសំខាន់ចំនួនពីរដែលបញ្ជាក់ពីវត្តមានវិបត្តិកង្វះស្បៀង មិនថានៅអាហ្រ្វិក ឬនៅកន្លែងផ្សេង។ កត្តាទី១ គឺកត្តាផ្ទៃក្នុង និងកត្តាទី២ គឺកត្តាខាងក្រៅ។ កត្តាផ្ទៃក្នុងដែលគេចង់និយាយ គឺទាក់ទងបញ្ហានយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមនៅក្នុងប្រទេសនីមួយៗ។ ចំណែកកត្តាខាងក្រៅ គឺគេចង់ផ្តោតសំខាន់លើកត្តាធម្មជាតិ រួមទាំងព្រឹត្តិការណ៍អាក្រក់ទាំងឡាយណាដែលបានរួមចំណែកឲ្យមានកំណើនវិបត្តិខ្វះស្បៀង។ ឧទាហរណ៍ជាក់ស្តែងមិនអាចប្រកែកបាន គឺសង្រ្គាមរុស្ស៊ីឈ្លានពានអ៊ុយក្រែនតាំងពីថ្ងៃទី២៤ កុម្ភៈដែលកំពុងរុញពិភពលោកឲ្យធ្លាក់ក្នុងវិបត្តិខ្វះស្បៀង ពិសេសខ្វះស្រូវសាលី។
ទាក់ទងនឹងទ្វីបអាហ្រ្វិកត្រូវបានសហភាពអាហ្រ្វិកបញ្ជាក់ពីមូលហេតុសំខាន់ចំនួនពីរដែលបានធ្វើឲ្យតម្រូវការជំនួយមនុស្សធម៌កើនឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័ស ទី១ គឺបញ្ហាអាកាសធាតុ និងទី២ គឺជម្លោះប្រដាប់អាវុធ។ បញ្ហាអាកាសធាតុ ដូចជាទឹកជំនន់ ឬភាពរាំងស្ងួតប្រហែលជាគេពិបាកដោះស្រាយបន្តិច ព្រោះវាជាបាតុភូតធម្មជាតិ។ តែរឿងជម្លោះប្រដាប់អាវុធ ឬអំពើហិង្សាជារឿងដែលមិនគួរកើតមាន និងដែលគេអាចដោះស្រាយបាន។
តិច ឬច្រើន ជម្លោះប្រដាប់អាវុធមានចំណែកទទួលខុសត្រូវនៅក្នុងវិបត្តិខ្វះស្បៀងនៅអាហ្រ្វិកពេលនេះ។ ចង់ ឬមិនចង់ ជម្លោះប្រដាប់អាវុធជាប្រភពអសន្តិសុខ និងអស្ថិរភាពដែលបង្កការគំរាមកំហែងដល់កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គម។ នេះដោយមិនរាប់បញ្ជូលពីកំណើនអំពើភេរវកម្មនៅលើទ្វីបអាហ្រ្វិក និងការផ្លាស់ប្តូររបបនយោបាយដោយបំពានលើច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញតាមរយៈការធ្វើរដ្ឋប្រហារនៅក្នុងប្រទេសអាហ្រ្វិកមួយចំនួន ដូចជានៅម៉ាលី ស៊ូដង់ បួរគីណាហ្វាសូ និងប្រទេសហ្គីណេនារយៈពេល ២ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។
អាមេរិកចោទរុស្ស៊ីពីបទយកស្បៀងធ្វើជាអាវុធ
ពិតណាស់ សង្រ្គាមរុស្ស៊ីឈ្លានពានអ៊ុយក្រែនកំពុងរុញពិភពលោក និយាយជារួម និងទ្វីបអាហ្វ្រិ និយាយដោយឡែកឲ្យធ្លាក់ក្នុងវិបត្តិខ្វះស្បៀងអាហារកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរនៅពេលនេះ។ តែរុស្ស៊ីបានអះអាងថា បើបស្ចិមលោកលើកទណ្ឌកម្មចេញវិញ រុស្ស៊ីអាចនឹងជួយពិភពលោកឲ្យគេចផុតពីវិបត្តិខ្វះស្បៀង។ នេះជាសម្តីរបស់ប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ីលោកវ្ល៉ាឌីមៀរ ពូទីននៅក្នុងកិច្ចសន្ទនាតាមទូរស័ព្ទជាមួយនាយករដ្ឋមន្រ្តីអ៊ីតាលីលោកម៉ារីយ៉ូ ដ្រាហ្គីក្នុងថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី២៦ ឧសភា។ សូមរម្លឹកថា បស្ចិមលោកបានដាក់ទណ្ឌកម្មចាស់ដៃប្រឆាំងរុស្ស៊ីនៅក្នុងសង្រ្គាមឈ្លានពានអ៊ុយក្រែន។
តែលោកពូទីនយល់ថា ទណ្ឌកម្មរបស់បស្ចិមលោកមានលក្ខណៈនយោបាយសុទ្ធសាធ។ ខណៈនេះ បស្ចិមលោកហាក់មិនបានឆ្លើយត្រង់នឹងលក្ខខណ្ឌរបស់លោកពូទីនទេ។ តែអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិអាមេរិកលោកចន ខឺប៊ីបានចោទរុស្ស៊ីពីបទយកស្បៀងធ្វើជាអាវុធ និងថា អាមេរិកកំពុងជជែក ពិភាក្សាជាមួយក្រុមដៃគូ និងសម្ព័ន្ធមិត្តអន្តរជាតិដើម្បីរកដំណោះស្រាយឆ្លើយតបនឹងទង្វើរបស់រុស្ស៊ីនេះ។ តាមរយៈសម្តីរបស់លោកចន ខឺប៊ីនាំឲ្យគេយល់បានភ្លាមថា សំណើសុំលើទណ្ឌកម្មជាថ្នូរនឹងការនាំចេញគ្រាប់ធញ្ញជាតិ និងជី កសិកម្មរបស់លោកពូទីនប្រហែលមិនមែនជាដំណោះស្រាយទេ។
គួរបញ្ជាក់ថា សង្រ្គាមរុស្ស៊ីឈ្លានពានអ៊ុយក្រែនបានធ្វើឲ្យអ៊ុយក្រែនដែលជាប្រទេសនាំចេញស្រូវសាលីលំដាប់ទី៣ ក្នុងលោកមិនអាចនាំចេញបាន ហើយរុស្ស៊ីដែលជាប្រទេសនាំចេញស្រូវសាលីលំដាប់ទី១ ក្នុងលោកក៏មិនអាចនាំចេញបានដោយសារជាប់ទណ្ឌកម្មបស្ចិមលោក។ អ៊ុយក្រែនកំពុងមានស្រូវសាលីក្នុងដៃរាប់សិបម៉ឺនតោនដែលកំពុងជាប់គាំងនៅកំពង់ផែរបស់ខ្លួន។ បន្ថែមលើនេះ មានប្រទេសផ្សេង ដូចយ៉ាងឥណ្ឌាបានព្យួរការនាំចេញស្រូវសាលីដើម្បីទុកចិញ្ចឹមពលរដ្ឋរបស់ខ្លួន។ ដូច្នេះវាជារឿងបន្ទាន់បំផុតដែលពិភពលោកត្រូវដោះស្រាយរឿងវិបត្តិខ្វះស្បៀងដែលមិនមែនមានតែនៅទ្វីបអាហ្រ្វិកមួយទេ។
អង្គការសហប្រជាជាតិបានឲ្យដឹងថា គ្រាន់តែក្នុងរយៈពេលតែ ២ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ចំនួនមនុស្សប្រឈមនឹងអសន្តិសុខស្បៀងអាហារបានកើនទ្វេដងពី ១៣៥លាននាក់នៅមុនផ្ទុះជំងឺកូវីដ១៩ឡើងដល់ ២៧៦លាននាក់នាពេលសព្វថ្ងៃ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ