តើប្រធានាធិបតីនៃសាធារណរដ្ឋបារាំងទី៥ មានអំណាចណាយ៉ាងណា ?
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៧:០០
បារាំងបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធានាធិបតី អាណត្តិថ្មី នៅថ្ងៃអាទិត្យទី ២៤មេសានេះ។ ការិយាល័យបោះឆ្នោតបានបើកទ្វារតាំងពីព្រឹក។ ដូចសម័យបោះឆ្នោត៥ឆ្នាំមុន ចំនួនអ្នកអវត្តមានជាចំណោទដ៏ធំ និងអាចធ្វើឱ្យលទ្ធផលឆ្នោតប្រែក្រឡាស់បាន។ តើជាលោក អេម៉ានុយអែល ម៉ាក្រុង ឬ ជាលោកស្រីម៉ារីន ឡឺប៉ែន ដែលនឹងក្លាយជាប្រធានាធិបតីបារាំងថ្មី? ប្រធានាធិបតីរបស់សាធារណរដ្ឋបារាំង មានអំណាចយ៉ាងណា ?
ក្នុងរយៈពេលពីរសតវត្សរ៍ចុងក្រោយមកនេះ បារាំងមានរបបដឹកនាំនយោបាយឆ្លាស់គ្នា ជារបបរាជានិយមផ្តាច់ការ ឬរាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងរបបសាធារណរដ្ឋ។ បីឆ្នាំក្រោយបដិវត្តប្រជាជនឆ្នាំ១៧៨៩ ផ្តួលរំលំរបបរាជានិយមមក របបសាធារណរដ្ឋបានលេចជារូបរាងឡើង ឬហៅថារបបសាធារណរដ្ឋទី១ នៅឆ្នាំ១៧៩២-១៨០៤។ បានតែប៉ុន្មានឆ្នាំ បារាំងក៏ត្រលប់ទៅប្រកាន់របបរាជានិយមវិញ ដោយមានស្តេចណាប៉ូឡេអុងប្រកាសខ្លួនជាអធិរាជ។ គេត្រូវរង់ចាំដល់៤៤ឆ្នាំទើបមានបដិវត្តជាថ្មី ហើយបក្សនយោបាយបារាំង អាចនាំប្រទេសទៅរករបបសាធារណរដ្ឋវិញ។ ប៉ុន្តែរបបសាធារណរដ្ឋទី២ នេះមានអាយុតែ៤ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ (១៨៤៨-១៨៥២)។ របបរាជានិយមផ្តាច់ការ និងរបបរាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញបារាំង ត្រូវបានបោះបង់ចោលទាំងស្រុង និងជាស្ថាពរ នៅឆ្នាំ ១៨៧០ ពោលគឺការកកើតរបបសាធារណរដ្ឋទីបី (១៨៧០-១៩៤០) មានអាយុវែងជាងគេ បន្តដោយរបបសាធារណរដ្ឋទី៤ (១៩៤៦-១៩៥៨)។
ក្នុងរបបសាធារណរដ្ឋទីបី និងទីបួន អំណាចដឹកនាំប្រទេសស្ថិតនៅលើកណ្តាប់ដៃសភា ដែលប្រជាជនបោះឆ្នោតឱ្យ។ សភាជាអ្នកចាត់ចែងបង្កើតរដ្ឋាភិបាលដែលសម័យនោះមានឈ្មោះថាជាក្រុមប្រឹក្សា។ ចំណែកប្រធានាធិបតីវិញ គ្មានអំណាចទេ គឺមានតែតំណែងជានិម្មិតរូប និងជាកិត្តិយសប៉ុណ្ណោះ។
របបសាធារណរដ្ឋទី៥
គំរូនយោបាយសាធារណរដ្ឋទី៤ បានជាប់គាំងយ៉ាងខ្លាំង ក្នុងរយៈពេល១២ឆ្នាំ បារាំងមានរដ្ឋាភិបាលដល់ទៅ ២៤ ខ្លះតោងជាប់បានតែប៉ុន្មានសប្តាហ៍ក៏ត្រូវរំលាយចោលទៅវិញ ព្រោះគ្មានសំឡេងភាគច្រើនក្នុងសភាគាំទ្រ។ ប្រឈមនឹងស្ថានភាពបែបនេះ បូកផ្សំនឹងបរិបទចប់សករាជអាណានិគម និងសង្គ្រាមនៅប្រទេសអាល់ហ្សេរី បារាំងបានសម្រេចតាក់តែងរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មី តាមរយៈប្រជាមតិ ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកឧត្តមសេនីយ៍ Charles De Gaulle បង្កើតជាសាធារណរដ្ឋទី៥ ឡើងនៅឆ្នាំ១៩៥៨។
លក្ខណៈពិសេសនេះរបបសាធារណរដ្ឋទី៥នេះ គឺផ្តល់អំណាចច្រើន ដល់ប្រធានាធិបតី និងរដ្ឋាភិបាល ជាងសភា និងព្រឹទ្ធសភា។ ប្រធានាធិបតីបារាំងក្នុងសាធារណរដ្ឋទី៥ ត្រូវបានពង្រឹងកាន់តែខ្លាំងបន្ថែមទៀត ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៦២មក ព្រោះប្រធានាធិបតីត្រូវជ្រើសតាំង តាមរយៈការបោះឆ្នោតដោយផ្ទាល់ និងជាសកល តាមប្រព័ន្ធឯកត្តនាម។ កាលសម័យសាធារណរដ្ឋទីបួន ប្រធានាធិបតីប្រសូតចេញពីការបោះឆ្នោតរបស់សភា។
ជាងនេះទៅទៀត ប្រធានាធិបតីបារាំង មានសិទ្ធិរំលាយសភា តែសភាគ្មានអំណាចផ្តួលប្រធានាធិបតីវិញទេ។ តាំងពីឆ្នាំ២០០០មក អំណាចប្រធានាធិបតីមានកាន់តែរឹងមាំ ព្រោះក្រោយការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតី រដ្ឋធម្មនុញ្ញបានអនុញ្ញាតឱ្យបារាំងបន្តរៀបចំបោះឆ្នោតសភាតាមក្រោយភ្លាម។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញបារាំងបែងចែកអំណាចដឹកនាំប្រទេសច្បាស់លាស់ណាស់ ! ប្រធានាធិបតីជាអាជ្ញាកណ្តាល សម្រាប់ធានាភាពរលូននៃដំណើរការអំណាចសាធារណៈ និងរដ្ឋ ព្រមទាំងជាអ្នកធានាអព្យាក្រឹតភាពជាតិ បូរណភាពដែន និងការគោរពសន្ធិសញ្ញាផ្សេងៗ។ ប្រធានាធិបតីជាអគ្គមេបញ្ជាការកងទ័ពជាតិ និងជាបុគ្គលតែម្នាក់គត់ដែលបញ្ជាអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ។ ប្រធានាធិបតីជាអ្នកតែងតាំងប្រមុខរដ្ឋាភិបាល (នាយករដ្ឋមន្ត្រី) ដែលជាអ្នកកំណត់និងដឹកនាំនយោបាយផ្ទៃក្នុង។ ឯសភាជាអ្នកបោះឆ្នោតអនុម័តច្បាប់ និងអាចរំលាយរដ្ឋាភិបាលបាន។
ដូច្នេះដើម្បីមានអំណាចពេញលេញ ក្នុងការបង្កើតច្បាប់ ឬអនុវត្តកម្មវិធីនយោបាយរបស់ខ្លួន ប្រធានាធិបតីឈ្នះឆ្នោតថ្ងៃនេះ ត្រូវប្រឹងប្រែងយ៉ាងណាឱ្យមានសំឡេងភាគច្រើនក្នុងសភាទៀត នៅក្នុងសម័យបោះឆ្នោតសភាខែក្រោយទើបបាន។
រដ្ឋាភិបាលចម្រុះ
បើគ្មានសំឡេងភាគច្រើននៅក្នុងសភា ប្រធានាធិបតីជាប់ឆ្នោតថ្មីអាចពិបាកដឹកនាំប្រទេស។ ពេលនោះបារាំងនឹងត្រូវមានរដ្ឋាភិបាលចម្រុះ ដោយប្រធានាធិបតីនិងនាយករដ្ឋមន្ត្រី មាននិន្នាការនយោបាយប្រឆាំង ឬខុសគ្នា។ ស្ថានភាពបែបនេះធ្លាប់កើតមានបីដងហើយ ក្នុងរបបសាធារណរដ្ឋបារាំងទី៥ ៖ ទីមួយ កាលពីឆ្នាំ១៩៨៦-១៩៨៨, ១៩៩៣-១៩៩៥ និង១៩៩៧-២០០២។ ទាំងបីលើក ប្រធានាធិបតីបានតែងតាំងនាយករដ្ឋមន្ត្រីដែលមានពណ៌សម្បុរនយោបាយដូចក្រុមមានសំឡេងភាគច្រើនក្នុងសភា។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញមិនបង្ខំឱ្យប្រធានាធិបតីធ្វើដូច្នេះទេ ប៉ុន្តែបើតែងតាំងនាយករដ្ឋមន្ត្រីបក្សឯងក៏សភាគង់ច្រានចោលដែរ ឬត្រូវរំលាយសភាចោលបោះឆ្នោតឡើងវិញ និងរិតតែមានវិបត្តិ កាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ។
ជាផលវិបាក កម្មវិធីនយោបាយរបស់ប្រធានាធិបតី ច្បាស់ជាពិបាកសម្រេច ព្រោះប្រទេសមានក្បាលដឹកនាំពីរ ដែលត្រូវតែរកផ្លូវសម្របសម្រួលគ្នារហូត៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ