អាហ្វ្រិកខាងត្បូង៖ ជ័យលាភីណូបែលសន្តិភាព លោកទូទូទទួលមរណភាពក្នុងវ័យ៩០ឆ្នាំ
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៦:៣៧
លោក ដេម៉ុង ទូទូ (Desmond Tutu) ជ័យលាភីរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាពនិងជាអ្នកដែលបានជួយបញ្ចប់ការរើសអើងពូជសាសន៍នៅអាហ្វ្រិកខាងត្បូងទទួលមរណភាពក្នុងអាយុ៩០ឆ្នាំ នៅថ្ងៃអាទិត្យ ទី២៦ ធ្នូនេះ។ តើលោកទូទូមានប្រវត្តិយ៉ាងណា? ហើយថាតើលោកបានបន្សល់ទុកស្នាដៃអ្វីខ្លះសម្រាប់ប្រទេសអាហ្វ្រិកខាងត្បូង?
ប្រវត្តិរបស់លោកដេម៉ុង ទូទូ
លោកដេម៉ុង ទូទូ ម្ចាស់ជ័យលាភីពានរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាពនិងជាអ្នកធ្លាប់បានជួយដឹកនាំចលនាបញ្ចប់របបដ៏ឃោរឃៅនៃការគ្រប់គ្រងរបស់ជនជាតិស្បែកសនៅអាហ្វ្រិកខាងត្បូងបានទទួលមរណៈភាពហើយក្នុងវ័យ៩០ឆ្នាំនៅថ្ងៃអាទិត្យ ទី២៦ ធ្នូ ឆ្នាំ២០២១នេះ។ មរណភាពរបស់លោកត្រូវបានប្រកាសដោយប្រធានាធិបតីអាហ្វ្រិកខាងត្បូង Cyril Ramaphosa តាមរយៈសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយ ក៏ប៉ុន្តែមូលហេតុនៃការស្លាប់យ៉ាងណានោះ លោកមិនបានបញ្ជាក់ប្រាប់លម្អិតនោះទេ។
លោកអាចារ្យចូលនិវត្តដេម៉ុង ទូទូ បានកើតនៅថ្ងៃទី ៧ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៣១ និងធំចម្រើនវ័យនៅក្នុងប្រទេសដែលពោរពេញទៅដោយការរើសអើងប្រកាន់ពូជសាសន៍។ ម្តាយរបស់លោកគឺជាអ្នកធ្វើការតាមផ្ទះ រីឯលោកឪពុកវិញ គឺជាគ្រូបង្រៀន។
ដើរតាមគន្លងរបស់ឪពុក លោកទូទូ បានទទួលការអប់រំបណ្តុះបណ្តាលជាគ្រូបង្រៀន។ ក៏ប៉ុន្តែដោយសារមិនពេញចិត្តនឹងប្រព័ន្ធអប់រំដែលមានភាពរើសអើងសម្រាប់កុមារស្បែកខ្មៅ លោកបានបែរប្រែក្លាយខ្លួនជាអាចារ្យជំនួយឲ្យគ្រូបង្រៀនវិញ។
ជ័យលាភីណូបែលសន្តិភាព ជឿជាក់យ៉ាងមុតមាំក្នុងការផ្សះផ្សារវាងប្រជាជនអាហ្វ្រិកខាងត្បូងស្បែកសនិងស្បែកខ្មៅ។ ជនជាតិស្បែកខ្មៅដែលជាប្រជាជនភាគច្រើន ត្រូវទទួលរងនូវការរើសអើងជិះជាន់ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ ពីសំណាក់ជនជាតិស្បែកសដែលជាជនជាតិភាគតិច ក៏ប៉ុន្តែជាអ្នកដឹកនាំប្រទេសកាលសម័យនោះ។
ធំដឹងក្តីក្នុងជំនាន់លោកនែលសុន ម៉ង់ដេឡា ដែលជាវីរៈបុរសរបស់ប្រទេសអាហ្វ្រិកខាងត្បូង លោកដេម៉ុង ទូទូគឺជាកម្លាំងជំរុញមួយដែលនៅពីក្រោយចលនាឈានទៅបិទបញ្ចប់គោលនយោបាយនៃការរើសអើងជាតិសាសន៍ និងការរើសអើងនានាដែលអនុវត្តដោយរដ្ឋាភិបាលជនជាតិស្បែកសប្រឆាំងនឹងជនជាតិស្បែកខ្មៅនៅអាហ្វ្រិកខាងត្បូងចាប់ពីឆ្នាំ ១៩៤៨ រហូតដល់ឆ្នាំ ១៩៩១។
លោកបានរៀបការជាមួយភរិាយរបស់ឈ្មោះ Leah ក្នុងឆ្នាំ ១៩៥៥ និងមានកូនចំនួនបួននាក់។
ស្នាដៃគួរឲ្យកត់សម្គាល់របស់ជ័យលាភីណូបែលសន្តិភាពទូទូ
ប្រធានាធិបតីអាហ្វ្រិកខាងត្បូងលោក Cyril Ramaphosa ដែលពិពណ៌នាថាលោកទូទូគឺជាមេដឹកនាំសីលធម៌ដ៏ខ្លាំងមួយរូប និយាយថា មរណភាពរបស់លោកគឺជាការបាត់បង់ជនជាតិអាហ្វ្រិកខាងត្បូងដ៏ឆ្នើមមួយរូប។
សម្រាប់លោកប្រធានាធិបតី Ramaphosa លោកទូទូគឺជាបុគ្គលបានរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការជួយរំដោះពីរបបជិះជាន់ប្រកាន់ពូជសាសន៍។ ជាមេដឹកនាំសាសនាដ៏ខ្លាំងល្បី ជាសកម្មជនប្រឆាំងការរើសអើង និងជាអ្នកធ្វើយុទ្ធនាការសិទ្ធិមនុស្សជាសកលផង លោកទូទូ មិនមែនត្រឹមតែជាឥស្សរជនដ៏ល្បីម្នាក់នៅក្នុងប្រទសនោះទេ តែលោកក៏ល្បីល្បាយឈ្មោះសាយដល់ខាងក្រៅប្រទេសផងដែរ។
សកម្មជនដែលខំតស៊ូមិនខ្លាចនឿយហត់រូបនេះ បានឈ្នះពានរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាពក្នុងឆ្នាំ ១៩៨៤ សម្រាប់សកម្មភាពប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការគ្រប់គ្រងដោយជនជាតិភាគតិចស្បែកសនៅក្នុងប្រទេសរបស់គាត់។
ក្រោយល្បីល្បាញឈ្មោះ និងក្រោយការដួលរលំនៃរបបប្រកាន់ពូជសាសន៍អាប៉ាថេដ លោកទូទូ នៅតែរួមសុខរួមទុក្ខមួយប្រជាជន ដោយលោកមិនដែលគេចចេញពីការប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាខ្វះខ្វាត ឬភាពអយុត្តិធម៌នៅអាហ្វ្រិកខាងត្បូងឡើយ។ ហើយគឺលោកអាចារ្យចូលនិវត្តទូទូនេះឯងដែលជាអ្នកបានបង្កើតពាក្យនិយាយមួយឃ្លាដ៏ពេញនិយមថា "ជាតិឥន្ទធនូ" ដើម្បីពិពណ៌នាអំពីប្រទេសអាហ្វ្រិកខាងត្បូងនៅពេលដែលលោក នែលសុន ម៉ង់ដេឡា ក្លាយជាប្រធានាធិបតី។
នៅពេលនោះលោកទូទូ កំពុងបម្រើការជាអាចារ្យជនជាតិស្បែកខ្មៅដំបូងគេនៃទីក្រុង Cape Town របស់អាហ្វ្រិកខាងត្បូង មុននឹងត្រូវបានតែងតាំងជាមេបព្វជិតសាសនានៅឆ្នាំ ១៩៨៦ ជាពេលដែលលោកបានប្រើប្រាស់តួនាទីរបស់ខ្លួនដើម្បីតស៊ូមតិឲ្យដាក់ទណ្ឌកម្មលើរបបប្រកាន់ពូជសាសន៍អាប៉ាថេដ និងក្រោយមកទៀតតស៊ូលើកចូលរួមធ្វើការកម្ពស់សិទ្ធិជាសកល។
ទទួលបានការកោតសរសើរពីគ្រប់ទិសទី
ការលះបង់របស់លោក ដេម៉ុង ទូទូ ជ័យលាភីណូបែលសន្តិភាពទទួលបានការកោតស្ងប់ស្ងែងពីគ្រប់មជ្ឈដ្ឋានមិនថាមជ្ឈដ្ឋានជាតិ ឬអន្តរជាតិ។
"ខ្ញុំជឿថា ព្រះជាម្ចាស់កំពុងរង់ចាំលោកអាចារ្យ។ ព្រះជាម្ចាស់កំពុងរង់ចាំស្វាគមន៍លោកអាចារ្យ ទូទូដោយដៃពីរ"។ នេះគឺជាប្រសាសន៍របស់លោក ម៉ង់ដេឡា វីរៈបុរសនិងនិមិត្តរូបនៃការតស៊ូដើម្បីសិទ្ធិសេរីភាពរបស់អាហ្វ្រិកអាត្បូង និយាយកាលពីនៅមានជីវិត។ លោកម៉ង់ ដេឡា ដែលធ្លាប់បានស្នាក់នៅផ្ទះរបស់លោក ទូទូ នៅយប់ដំបូងក្រោយទទួលបានសេរីភាពចេញពីពន្ធនាគារនៅឆ្នាំ ១៩៩០ បានបន្ថែមដែរថាបើមនុស្សល្អដូចជាលោកទូទូ ព្រះជាម្ចាស់មិនទទួលឲ្យនៅឋានសួគ៌ផង នោះគ្មាននរណផ្សេងទៀតឡើយដែលអាចទៅដល់ឋានសួគ៌បាន។
សម្តេចសង្ឃ Dalai Lama វិញបានហៅលោកទូទូនេះថាជាបងប្រុសរបស់សម្តេចក្នុងការដឹកនាំកម្លាំងចិត្តតស៊ូ និងក្នុងនាមជាមេដឹកនាំសាសនាដ៏ខ្លាំងមួយរូប។
ដោយឡែក សកម្មជនអន្តរជាតិនិងតារាល្បីមួយចំនួនបានលើកសរសើរលោកទូទូដែរអំពីចំពោះភាពក្លាហាននិងការតស៊ូរបស់លោកប្រឆាំងនឹងរបបជិះជាន់ដោយមិនខ្លាចស្លាប់។ ចំណែក អតីតប្រធានាធិបតីអាមេរិកលោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា វិញ ក៏ធ្លាប់បានសាទរចំពោះការលះបង់របស់ជ័យលាភីណូបែលសន្តិភាពអាហ្វ្រិកខាងត្បូងរូបនេះ និងបានចាត់ទុកគាត់ថាបុគ្គលដ៏មានគុណធម៌គួរឲ្យគោរពមួយរូប៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ