២០ឆ្នាំក្រោយការវាយប្រហាររបស់អាមេរិក អ្វីទៅជាស្ថានការណ៍របស់ប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់សព្វថ្ងៃ?
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៥:៤៦
ថ្ងៃទី២០ មីនា ឆ្នាំ ២០២៣ ជាខួប ២០ឆ្នាំនៃការវាយប្រហាររបស់អាមេរិក រួមជាមួយអង់គ្លេសលើប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់កាលពីថ្ងៃទី២០ មីនា ឆ្នាំ ២០០៣។ ហេតុផលនៃការលើកឡើងរបស់រដ្ឋបាលអាមេរិកនាជំនាន់ប្រធានាធិបតី George W. Bush កាលណោះ គឺមកពីរបបអ៊ីរ៉ាក់របស់ប្រធានាធិបតីសាដាម ហ៊ូសេនមានអាវុធប្រល័យលោក។ ប្រតិបត្តិការយោធារបស់អាមេរិក និងអង់គ្លេសបានទម្លាក់របបសាដាម ហ៊ូសេន និងមិនបានរកឃើញអាវុធប្រល័យលោកទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ សង្រ្គាមមួយនេះបានរុញអ៊ីរ៉ាក់ឲ្យធ្លាក់ក្នុងជម្លោះ និងវិបត្តិជាបន្តបន្ទាប់មកដល់សព្វថ្ងៃ។
អ្វីៗបានចាប់ផ្តើមនៅព្រឹកព្រលឹមស្រាងៗក្នុងថ្ងៃទី២០ មីនា ឆ្នាំ ២០០៣។ ទ័ពអាមេរិកចំនួន ១៥០ ០០០នាក់ និងទ័ពអង់គ្លេសចំនួន ៤០ ០០០នាក់បានបើកប្រតិបត្តិការវាយប្រហារដូចផ្លេកបន្ទោលើអ៊ីរ៉ាក់ដែលគេហៅជាប្រតិបត្តិការ« សេរីភាពអ៊ីរ៉ាក់ »។ ក្នុងរយៈពេលតែ ៣សប្តាហ៍ ប្រតិបត្តិការ « សេរីភាពអ៊ីរ៉ាក់ » របស់អាមេរិក និងអង់គ្លេសបានផ្តួលរំលំរបបសាដាម ហ៊ូសេន ហើយក្នុងថ្ងៃទី៩ មេសា ឆ្នាំ ២០០៣ ដដែល អាមេរិកបានចូលគ្រប់គ្រងក្រុងបាកដាដ។ របបសាដាម ហ៊ូសេនមានអាវុធប្រល័យលោក នេះជាហេតុផលតែមួយគត់ដែលរដ្ឋបាលអាមេរិកក្នុងជំនាន់ប្រធានាធិបតី George W. Bush បានបង្ហាញពិភពលោកដើម្បីកំចាត់របបសាដាម ហ៊ូសេន។
តែបញ្ហានៅត្រង់ថា គ្មានអាវុធប្រល័យលោកធុនណាមួយត្រូវបានអាមេរិករកឃើញនៅក្រោយការដួលរលំរបបសាដាម ហ៊ូសេន ហើយនៅ ២០ឆ្នាំក្រោយមក អាមេរិកនៅតែរកមិនឃើញអាវុធប្រល័យលោករបស់សាដាម ហ៊ូសេនដដែល។ ផ្ទុយទៅវិញ និងអ្វីដែលជាលទ្ធផលកើតចេញពីប្រតិបត្តិការវាយប្រហារអ៊ីរ៉ាក់របស់អាមេរិកក្នុងឆ្នាំ ២០០៣ គឺជាការចាប់ផ្តើមផ្ទុះឡើងនូវសម័យកាលក្រឡាប់ចាក់ និងបង្ហូរឈាមដែលប្រទេសនៅតំបន់ឈូងសមុទ្រពែក្សមួយនេះមិនធា្លប់ជួបប្រទះនៅក្នុងប្រវត្តិរបស់ខ្លួនទេ។ ធ្លាក់ក្នុងសង្រ្គាមស៊ីវិលហែកហួរផ្ទៃក្នុងគួរឲ្យរន្ធត់នៅចន្លោះឆ្នាំ ២០០៦ និង ២០០៨។ បន្ទាប់មក ទឹកដីមួយភាគត្រូវបានស្ថិតក្រោមការកាន់កាប់របស់អង្គការរដ្ឋអ៊ីស្លាម។
គេត្រូវរង់ចាំដល់ឆ្នាំ ២០១១ ទើបអាមេរិកបានសម្រេចដកទ័ពចេញពីអ៊ីរ៉ាក់។ តែគេមិនត្រូវភ្លេចនិយាយទេថា សង្រ្គាមអាមេរិកនៅអ៊ីរ៉ាក់ពីឆ្នាំ ២០០៣ ដល់ឆ្នាំ ២០១១ បានបណ្តាលឲ្យស្លាប់ជនស៊ីវិលអ៊ីរ៉ាក់ជាង ១០០ ០០០នាក់ ហើយអាមេរិកបានបញ្ជាក់ពីការស្លាប់ទាហានអាមេរិកជិត ៤ ៥០០នាក់។ ថ្ងៃនេះ និង ២០ឆ្នាំក្រោយមក រដ្ឋអំណាចអ៊ីរ៉ាក់មិនថាថ្នាក់សហព័ន្ធ និងថ្នាក់តំបន់ទេ គឺមិនបានគ្រោងរៀបចំពិធីអ្វីសម្រាប់ខួប ២០ឆ្នាំនៃការចូលឈ្លានពានរបស់អាមេរិកឡើយ។ មួយវិញទៀត នាយករដ្ឋមន្រ្តីអ៊ីរ៉ាក់លោក Mohamed Chia al-Soudani មិនបានលើកឡើងជាសាធារណៈពីការឈ្លានពានរបស់អាមេរិកទេ តែជាការដួលរលំរបបផ្តាច់ការសាដាម ហ៊ូសេន។ សម្រាប់លោក Mohamed Chia al-Soudani អ៊ីរ៉ាក់រម្លឹកថ្ងៃនេះនូវការឈឺចាប់របស់ពលរដ្ឋខ្លួនដោយសារសង្រ្គាមគ្មានន័យនារយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំនេះ។
គេអាចនិយាយបានជារួមថាសព្វថ្ងៃ អ៊ីរ៉ាក់ហាក់បានរកឃើញឡើងវិញខ្លះៗនូវស្ថានភាពប្រក្រតីរបស់ខ្លួន។ ការបោះឆ្នោតត្រូវបានរៀបចំច្រើនដងដោយមានការចូលរួមពីគណបក្សច្រើន ហើយសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិត្រូវបានធានា។ តែនេះគ្រាន់ជាទ្រឹស្តីប៉ុណ្ណោះ ព្រោះការអនុវត្តន៍ជាក់ស្តែងជារឿងផ្សេង និងស្មុគស្មាញខ្លាំងណាស់។ នៅក្រោយការបោះឆ្នោតសភាក្នុងខែតុលា ឆ្នាំ ២០២១ ការជជែកដេញដោល តថ្លៃគ្នារវាងគណបក្សជាប់ឆ្នោតដើម្បីបង្កើតរដ្ឋាភិបាលថ្មីបានប្រើពេលរហូតដល់ទៅមួយឆ្នាំ។ ចំណែកបេសកកម្មរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិនៅអ៊ីរ៉ាក់បានរៀបរាប់ពីបរិយាកាសអាប់អួរ និងបំភ័យដល់សេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ។
ក្រៅពីស្ថិរភាពនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមដែលមានតែសំបកក្រៅ នៅមានបញ្ហាជាច្រើនផ្សេងទៀតដែលអ៊ីរ៉ាក់បាន និងកំពុងបន្តជួបប្រទះ ក្នុងនោះមានអំពើពុករលួយ ការធ្វេសប្រហែសរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំ ការតស៊ូមិនស្មោះត្រង់របស់ថ្នាក់ដឹកនាំដើម្បីអំណាច និងឥទ្ធិពលរបស់ប្រទេសជិតខាងធំៗ ពិសេសអ៊ីរ៉ង់។ តាមអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល Transparency Internationa អ៊ីរ៉ាក់ស្ថិតក្នុងចំណាត់ថ្នាក់ទី១៥៧នៃចំណោម១៨០ប្រទេសពុករលួយ។ ក្នុងចំណោមរដ្ឋាភិបាលដែលបានឡើងកាន់អំណាចបន្តបន្ទាប់គ្នាតាំងពីឆ្នាំ ២០០៣ គ្មានរដ្ឋាភិបាលណាមួយអាចកំចាត់អំពើពុករលួយស៊ីរូងផ្ទៃក្នុងប្រទេសបានទេ ពិសេសនៅក្នុងវិស័យសុខាភិបាល និងសេវាសាធារណៈ។ គ្មានរដ្ឋាភិបាលណាមួយបានយកចិត្តទុកដាក់ និងគិតប្រយោជន៍ពលរដ្ឋជាធំទេ។
ប្រជាជនត្រូវបានគេទុកចោលឲ្យស្វែងរកជោគវាសនាអនាគតដោយខ្លួនឯង។ នៅក្នុងប្រទេសមួយដែលសម្បូរប្រេង មានប្រជាជនដល់ទៅ ១ភាគ៣ កំពុងរស់នៅក្រោមខ្សែបន្ទាត់ក្រីក្រ។ នៅក្នុងប្រទេសមួយដែលសម្បូរប្រេងតែបែរជាខ្វះភ្លើងអគ្គិសនីប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃទៅវិញ ហើយមានពេលខ្លះ ការដាច់ភ្លើងមានរយៈពេលដល់ទៅ ១២ម៉ោងឯណោះ។ ២០ឆ្នាំក្រោយការដួលរលំរបបសាដាម ហ៊ូសេន អ៊ីរ៉ាក់ហាក់កំពុងស្ថិតឆ្ងាយពីការពិត និងពីក្តីរំពឹងទុក។ ការពី ២០ឆ្នាំមុន ពលរដ្ឋអ៊ីរ៉ាក់ទូទៅបានសាទរ និងត្រេកត្រអាលនឹងការដួលរលំរបបសាដាម ហ៊ូសេនដោយគិតថា អនាគតក្រោយសាដាម ហ៊ូសេននឹងរុងរឿងថ្លៃថ្លា។
តែពេលនេះ និង ២០ឆ្នាំក្រោយមក ពលរដ្ឋអ៊ីរ៉ាក់បែរជាកំពុងរងការឈឺចាប់ និងទុក្ខវេទនាទៅវិញ ហើយមានអ្នកខ្លះស្តាយក្រោយថា បើទុករបបសាដាម ហ៊ូសេនប្រហែលជាគ្រាន់បើជាងរបបសព្វថ្ងៃ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ