ផ្នត់គំនិត«ប្រធាននិយម»ក្នុងសង្គមខ្មែរគួរត្រូវបំបែក
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៥:០៤
នយោបាយវិមជ្ឈការឬហៅតាមពាក្យសាមញ្ញថាការផ្តល់អំណាចទៅឲ្យថ្នាក់មូលដ្ឋានក្នុងការធ្វើសេចក្តីសម្រេចចិត្តត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលអនុវត្តជាយូរមកហើយ។ ប៉ុន្តែ ដើម្បីឲ្យនយោបាយវិមជ្ឈការមានប្រសិទ្ធភាព គេត្រូវចាប់ផ្តើមពីការបំបែកផ្តត់គំនិត«ប្រធាននិយ ម» ចេញពីបុគ្គលម្នាក់ៗសិន។ ផ្នត់គំនិត«ប្រធាននិយម»ដែលអំណាចប្រមូលផ្តុំតែនៅលើលោកប្រធាន បានក្លាយជាជំងឺសង្គមមួយទៅហើយ។ ជំងឺនេះទាមទារឲ្យមានការព្យាបាលជាចាំបាច់។
នៅកម្ពុជា បញ្ហាអំណាចប្រមូលផ្តុំត្រូវបានគេលើកមកនិយាយតាំងពីរយូរណាស់មកហើយ។ ប៉ុន្តែ ការលើកបញ្ហានេះមកនិយាយហាក់ចង់សំដៅតែទៅលើនាយករដ្ឋមន្ត្រីដែលជាអ្នកដឹកនាំប្រទេសប៉ុណ្ណោះ។ តាមពិត បញ្ហានេះកើតមាននៅស្ទើរតែគ្រប់ទីកន្លែង ហើយបានក្លាយជាជំងឺសង្គមមួយទៅហើយពោលគឺជំងឺ«ប្រធាននិយម»នេះឯង។
នៅតាមស្ថាប័នរដ្ឋស្ទើរតែគ្រប់កន្លែងចាប់តាំងពីថ្នាក់លើដល់ក្រោម ជាទូទៅអ្នកដែលមានសិទ្ធិសម្រេចការងារច្រើនតែជា«លោកប្រធាន»និងអ្នកជំនិតប៉ុន្មាននាក់ប៉ុណ្ណោះ។ ចំណែកមន្ត្រីផ្សេងទៀតមិនដឹងរឿងនិងគ្មានសិទ្ធិធ្វើអ្វីទាំងអស់។ នៅពេលដែលលោកប្រធានអវត្តមាន កិច្ចការជាច្រើនបានរាំងស្ទះ។ លោកប្រធានខ្លះចាស់ហើយមានជំងឺទៀតក៏នៅតែមិនព្រមផ្ទេរអំណាចដល់អ្នកផ្សេងឡើយ។ «ជំងឺប្រធាននិយម»បានធ្វើឲ្យស្ថាប័នជាច្រើនជាពិសេសរដ្ឋបាលសាធារណៈមិនអាចដំណើរការបានឬបានដែរតែយឺតយ៉ាវ។
នៅក្នុងក្រសួងជាច្រើន មានមន្ត្រីច្រើនណាស់ដែលមានតែតួនាទីតែគ្មានការងារពិតប្រាកដពីព្រោះតែលោកប្រធានមិនប្រគល់ការងារឲ្យ។ ក្រសួងខ្លះ ខ្វះអ្នកនាំពាក្យ ឬមានដែរតែគ្មានពាក្យនាំដោយសារតែប្រធានស្ថាប័នមិនប្រគល់សិទ្ធអំណាចឲ្យឬមិនឲ្យដឹងរឿងដែលពួកគេត្រូវឆ្លើយតបជាមួយអ្នកកាសែត។ នៅឯថ្នាក់មូលដ្ឋាន មេឃុំឬចៅសង្កាត់ជាច្រើនក៏នៅតែធ្វើឲ្យការងាររាំងស្ទះដោយសារតែខ្លួនអវត្តមានហើយមិនព្រមផ្ទេរសិទ្ធិអំណាចឲ្យអ្នកដទៃ។
«ជំងឺប្រធាននិយម»មិនមែនកើតមានតែនៅក្នុងរដ្ឋបាលសាធារណៈទេ តែវាក៏មានដែរនៅក្នុងគណបក្សនយោបាយ សង្គមស៊ីវិល និងស្ថាប័នផ្សេងទៀតពោលគឺអំណាចច្រើនតែប្រមូលផ្តុំនៅលើលោកប្រធាន។ ដូច្នេះ បើលោកប្រធានមិននៅ ការងារអ្វីក៏មិនអាចសម្រេចបានដែរ។ ជាទូទៅ កិច្ចការអ្វីក៏ដោយត្រូវចាំឆ្លងយោបល់លោកប្រធានសិនទើបអាចនិយាយបានសូម្បីតែកិច្ចការនោះជាជំនាញដែលខ្លួនទទួលបន្ទុកសោះក៏ដោយ។
ជាការពិតណាស់ ការគោរពឋានានុក្រមគឺជារឿងធម្មតាទេទោះជានៅក្នុងប្រទេសណាក៏ដោយ។ ជាទូទៅ អ្នកដឹកនាំ ឬប្រធានស្ថាប័ន មានការទទួលខុសត្រូវនិងមានសិទ្ធិសម្រេច សិទ្ធិចុះហត្ថលេខាលើសំណុំឯកសារផ្សេងៗជាពិសេសឯកសារសំខាន់។ គ្មានអ្នកណាអាចធ្វើការរំលងឋានានុក្រមបានទេ។ ប៉ុន្តែ ការឲ្យតម្លៃខ្លាំងពេកទៅលើបុគ្គលដែលជាមេដឹកនាំឬជាប្រធានស្ថាប័នហាក់បានក្លាយជាលក្ខណៈពិសេសរបស់សង្គមខ្មែរតាំងពីយូរលង់ណាស់មកហើយ។
មូលហេតុទី១គឺបណ្តាលមកពីខ្មែរយើងចូលចិត្តលើកតម្កើងបុគ្គលខ្លាំងពេក។ រីឯបុគ្គលខ្លួនឯងក៏ចូលចិត្តឲ្យគេលើកតម្កើង យកចិត្ត និងអែបអបដែរ។ មូលហេតុទី២ គឺមកពីសង្គមខ្មែរមានទម្លាប់ដឹកនាំតាមបែបផ្តាច់ការនិយមដែលខ្វះលក្ខណៈប្រជាធិបតេយ្យនិងដែលជំរុញឲ្យ«លោកប្រធាន»ចូលចិត្តក្តោបអំណាចណែនក្នុងដៃមិនងាយរបូត។ មូលហេតុទី៣ គឺមកពីបញ្ហាផលប្រយោជន៍ដែលជំរុញឲ្យ«លោកប្រធាន»មិនសូវហ៊ានបណ្តោយការងារឲ្យទៅអ្នកផ្សេង។
ទស្សនៈដែលបានកប់យ៉ាងជ្រៅទៅក្នុងផ្នត់គំនិតមនុស្សខ្មែរបែបនេះបង្កបញ្ហាច្រើនយ៉ាងណាស់នៅក្នុងសង្គម។ ជំងឺនេះធ្វើឲ្យអ្នកដែលមិនមែនជាប្រធានមិនហ៊ានបញ្ចេញមតិហើយសុខចិត្តនៅស្ងៀមដើម្បីកុំឲ្យត្រូវមាត់។ នៅក្នុងបក្សនយោបាយនីមួយៗ គេឃើញមានតែមនុស្សម្នាក់ឬពីរបីនាក់ប៉ុណ្ណោះដែលសំខាន់។ សំខាន់រហូតដល់ថ្នាក់«អត់មិនបាន»។ ជំងឺនេះកំពុងធ្វើឲ្យប្រជាធិបតេយ្យទន់ខ្សោយ ការដឹកនាំខ្វះតម្លាភាព ហើយពឹងផ្អែកសំខាន់ទៅលើបុគ្គលជាងទៅលើប្រព័ន្ធ។
ដូច្នេះ ដើម្បីឲ្យនយោបាយវិមជ្ឈការមានដំណើរការលឿនទៅមុខ ក៏ដូចជាដើម្បីពង្រឹងប្រសិទ្ធភាពការងារ សង្គមខ្មែរគួរតែដល់ពេលដែលត្រូវវាយបំបែកផ្នត់គំនិត«ប្រធាននិយម»ដែលជាឫសគល់នៃអំណាចប្រមូលផ្តុំនេះឲ្យបាន។ ដើម្បីសម្រេចគោលដៅនេះ មានកិច្ចការច្រើនយ៉ាងដែលត្រូវធ្វើ។ ជាបឋម កម្ពុជាត្រូវកសាងទម្លាប់ថ្មីមួយដែលការដឹកនាំពឹងផ្អែកសំខាន់ទៅលើប្រព័ន្ធច្បាប់មួយដ៏រឹងមាំ ច្បាស់លាស់ និងមានតម្លាភាព។
បន្ទាប់មក បុគ្គលអ្នកមានអំណាច តួនាទីទាំងឡាយត្រូវត្រៀមខ្លួន ត្រៀមចិត្ត ផ្ទេរឬរម្លែកអំណាចទៅឲ្យថ្នាក់ក្រោមហើយទទួលយកការបន្តវេនពីមនុស្សជំនាន់ថ្មី។ ដើម្បីឲ្យការបន្តវេនប្រព្រឹត្តទៅដោយរលូន អ្នកដឹកនាំឬលោកប្រធានទាំងឡាយគួរតែបង្រៀនដល់អ្នកក្រោមបង្គាប់ឲ្យចេះការងារដែលខ្លួនកំពុងធ្វើជាបណ្តើរ។ នេះគឺជាវប្បធម៌ថ្មីដែលត្រូវតែនាំគ្នាបណ្តុះដើម្បីឈានទៅវាយបំបែកផ្នត់គំនិត«ប្រធាននិយម»ចេញពីសង្គមខ្មែរ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ