ថ្ងៃនេះ ហ្សង់ ហ្វ្រង់ស័រតាន់សូមបន្តសិក្សាទៅលើភូមិសាស្ត្រនយោបាយនៃភូមិភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៍តទៅទៀតដោយសូមលើកឡើងអំពីប្រវត្តិនៃស្ថានភាពនយោបាយរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។
ទម្រាំបានស្គាល់សន្តិភាព ស្ថិរភាពនិងការអភិវឌ្ឍន៍ដូចពេលបច្ចុប្បន្ន កម្ពុជាបានឆ្លងកាត់មហាសោកនាដកម្មមួយពាន់ជំពូក ដែលគេកម្រប្រទះឃើញនៅក្នុងប្រវត្តិមនុស្សជាតិ។ ក្រោយរដ្ឋប្រហារទម្លាក់សម្តេចសីហនុនៅថ្ងៃទី១៨មីនាឆ្នាំ១៩៧០ កម្ពុជាបានក្លាយជាសមរភូមិនៃសង្គ្រាមជាច្រើន និងច្រើនប្រភេទក្នុងអំឡុងពេល២០ឆ្នាំ រួមមានជាអាទិ៍សង្គ្រាមស៊ីវិលនៅដើមទសវត្សរ៍ទី៧០ដែលបានដរចេញពីសង្គ្រាមត្រជាក់រវាងលោកខាងលិច និងលោកខាងកើត និងសង្គ្រាមនៅក្នុងទសវត្សរ៍ទី៨០ ដែលបានដរចេញពីអធិករណ៍រវាងកុម្មុយនីស្តចិន និងកុម្មុយនីស្តសូវៀត។ នៅចន្លោះសង្គ្រាមទាំងពីរ កម្ពុជាបានឋិតនៅក្រោមនឹមនៃរបបខ្មែរក្រហមសែនសាហាវយង់ឃ្នង។ គឺជារបបកុម្មុយនីស្តជាតិនិយមជ្រុល ប្រកាន់ពូជសាសន៍ និងប្រល័យពូជសាសន៍ ដែលបានយកការសម្លាប់រង្គាលមកធ្វើជារបៀបដឹកនាំប្រទេស។
សោកនាដកម្មទាំងអស់នេះ រួមមានសង្គ្រាមស៊ីវិលឆ្នាំ១៩៧០-១៩៧៥ របបខ្មែរក្រហមឆ្គួតលីលា ព្រមទាំងសង្គ្រាមក្នុងទសវត្សរ៍ទី៨០រវាងរដ្ឋកម្ពុជាគាំទ្រដោយវៀតណាមរណបសូវៀត និងចលនាខ្មែរតស៊ូរបស់សម្តេចសីហនុ និងលោកតាស៊ឺន សាន ព្រមទាំងខ្មែរក្រហមដែលទ្រទ្រង់ដោយចិន និងសហរដ្ឋអាមេរិក បានធ្វើឱ្យប្រទេសជាតិបាត់បង់មនុស្សអស់ជាង៣លាននាក់ក្នុងរយៈពេលប្រមាណតែ២០ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ។
សង្គ្រាមក៏យូរ ផ្លូវទៅរកសន្តិភាពក៏វែងឆ្ងាយ។ សន្តិភាពនៅលើក្រដាសតាមរយៈកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសខែតុលាឆ្នាំ១៩៩១ និងនៅលើសាច់ការជាក់ស្តែងតាមរយៈបេសកកម្មរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិនៅកម្ពុជា មិនបានគ្របដណ្តប់ភ្លាមៗទៅលើប្រទេសទេ។ ជាការពិត សហគមន៍អន្តរជាតិបានជួយបង្ខំកងទ័ពវៀតណាមឱ្យចាកចេញពីទឹកដីកម្ពុជានិងបានទទួលជោគជ័យក្នុងការរៀបចំបោះឆ្នោត និងក្នុងការបង្កើតរបបនយោបាយមួយថ្មីសេរីនិងពហុបក្ស។ ក៏ប៉ុន្តែ សហគមន៍អន្តរជាតិបានទទួលបរាជ័យក្នុងការនាំមកនូវសន្តិភាព។ នៅទីបំផុត គឺកម្ពុជាខ្លួនឯងទេតើក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែនជាអ្នកដែលបានបញ្ចប់សង្គ្រាមជាមួយខ្មែរក្រហមនៅចុងឆ្នាំ១៩៩៨។ ម្ល៉ោះហើយ ម្នាក់ៗគួរចងចាំថា ទម្រាំមកដល់ថ្ងៃនេះ កម្ពុជាបានឆេះរលេះរលួយ បានហែលឆ្លងនរក និងបានដើរអូសជើងចេញរួចយ៉ាងវេទនាជាទីបំផុតពីសករាជសូន្យ។
ក្នុងរយៈពេលជិត២០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ពោលគឺរាប់ពីឆ្នាំ១៩៩៨មក ប្រទេសកម្ពុជាដែលបានឈានជើងចេញរួចពីរបបផ្តាច់ការបាននឹងកំពុងបន្តដើរឆ្ពោះទៅរករបបប្រជាធិបតេយ្យទោះបីជាដំណើរទៅរកគោលដៅលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនេះមានលក្ខណៈរប៉ាក់រប៉ើក ហើយជួនកាលទៀតទៅមុខមួយជំហាន និងថយក្រោយមកវិញពីរជំហានក៏ដោយ។
ជាក់ស្តែង កម្ពុជាដែលគ្មានវប្បធម៌និងទំនៀមទម្លាប់ប្រជាធិបតេយ្យបានបោះបង់ចោលលទ្ធិកុម្មុយនីស្តដើម្បីក្រសោបយករបបប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស។ ជាក់ស្តែង កម្ពុជា ក្នុងគ្រាបច្ចុប្បន្នមានសេរីភាពសារព័ត៌មានប្រសើរគ្រាន់បើ រហូតដល់ត្រូវបានអង្គការអ្នក កាសែតគ្មានព្រំដែនចាត់ទុកថាមានសេរីភាពសារព័ត៌មានល្អជាងគេនៅក្នុងចំណោម បណ្តាប្រទេសសមាជិកអាស៊ានទាំង១០។ ការរីកចម្រើន និងវិជ្ជាជីវៈកាន់តែល្អឡើងជាលំដាប់នៃវិស័យសារព័ត៌មានក៏បាននិងកំពុងបន្តជួយកាត់បន្ថយមិនតិចដែរភាពតានតឹងនយោបាយនិងសង្គម។ មិនសូវមានច្រើនដូចមុនទៀតទេ សារព័ត៌មានដែលជេរប្រមាថ បង្អាប់បង្អោនកិត្តិយស និងកេរ្ត៍ឈ្មោះ។ ទន្ទឹមនេះ វិទ្យុនិងទូរទស្សន៍អន្តរជាតិ ជាពិសេសវិទ្យុអន្តរជាតិនិយាយភាសាខ្មែរ ដែលរដ្ឋាភិបាលបានបើកដៃឱ្យផ្សព្វផ្សាយឬចាក់ផ្សាយបន្តតាមរលកអាកាសFMសឹងនៅទូទាំងប្រទេស បានធ្វើឱ្យលេចឡើងនូវសម្លេងថ្មីមួយអព្យាក្រឹត ឯករាជ្យនិងសត្យានុម័ត។
ជាក់ស្តែងដូចគ្នា កម្ពុជាមានសង្គមស៊ីវិលមួយខ្លាំងដែលស្តែងឡើងតាមរយៈវត្តមាននៃអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលចំនួនជាង៤០០០។ ដោយឡែក កម្ពុជាបច្ចុប្បន្នមានសន្តិភាពរឹងមាំជាងកាលសម័យទសវត្សរ៍ទី៩០។ សន្តិភាពមាំទាំ និងស្ថិរភាពល្អគ្រាន់បើដែលគេសង្កេតឃើញនៅក្នុងប្រទេសនារយៈពេលជាង១០ចុងក្រោយនេះ ក៏ជាលទ្ធផលបានមកពីនិរន្តភាពនៃស្ថាប័នរាជាធិបតេយ្យដែរ។ នេះក៏ដោយសារតែព្រះមហាក្សត្រ ព្រះបាទនរោត្តម សីហមុនី ដែលទ្រង់បានឡើងសោយរាជ្យនៅឆ្នាំ២០០៤ ទ្រង់បាននឹងកំពុងបន្តផ្ចិតផ្ចង់មិនឱ្យព្រះរាជ្យសកម្មភាពរបស់ព្រះអង្គខុសភ្លាត់ឬឃ្លាតចាកពីការចែងរបស់រដ្ឋធម្មនុញ្ញឡើយ។
យ៉ាងណាមិញ ពីឆ្នាំ១៩៩៨រហូតមកដល់ឥឡូវនេះ អំណាចរដ្ឋនៅកម្ពុជាឋិតនៅក្រោមឥទ្ធិពលសឹងផ្តាច់មុខតែឯកឯងរបស់គណបក្សប្រជាជន និងនៅក្នុងដៃរបស់លោកនាយកហ៊ុន សែនដែលត្រូវគេចាត់ទុកថាជាបុរសខ្លាំងនៅកម្ពុជា។
ឥទ្ធិពលខ្លាំងក្លានៃគណបក្សប្រជាជន បានស្តែងឡើងជាពិសេស តាមរយៈការបោះឆ្នោតសភានៅខែកក្កដាឆ្នាំ២០០៨។ កាលនោះ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានទទួលអាសនៈចំនួន៩០ក្នុងចំណោមអាសនៈទាំង១២៣នៅក្នុងរដ្ឋសភា។ ទន្ទឹមនេះ ការបោះឆ្នោតសភាឆ្នាំ២០០៨ ក៏បានបង្ហាញឱ្យឃើញដែរនូវការប្រែប្រួលស៊ីជម្រៅនៃតុល្យភាពនយោបាយនៅខាងពួកអ្នកប្រឆាំង។ ចលនារាជានិយមបានរលាយដូចអំបិលត្រូវទឹក ដ្បិតបក្សហ្វ៊ុនស៊ីនប៉ិច ក៏ដូចបក្សនរោត្តម រណឫទ្ធិដែរ បានទទួលតែ២អាសនៈប៉ុណ្ណោះ ទល់នឹង២៦សម្រាប់គណបក្សសម រង្ស៊ី និង៣សម្រាប់គណបក្សប្រឆាំងមួយថ្មី នោះគឺគណបក្សសិទ្ធិមនុស្សរបស់លោកកឹម សុខា។
ការរៀបចំបោះឆ្នោតទាំងថ្នាក់ជាតិនិងទាំងថ្នាក់មូលដ្ឋានជាបន្តបន្ទាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៣មក ជាភស្តុតាងប្រកែកមិនបានដែលបញ្ជាក់ថាលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបាននឹងកំពុងបន្តចាក់ឫសនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ លើកលែងតែការបោះឆ្នោតសភាខែកក្កដាឆ្នាំ២០១៣មួយចេញដែលនៅតែជាសង្គ្រាមប៉ាកកា ការបោះឆ្នោតមុនៗទាំងអម្បាលម៉ានសុទ្ធតែត្រូវបានក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍អន្តរជាតិវាយតម្លៃថា ជាទូទៅមានលក្ខណៈសេរី យុត្តិធម៌និងត្រឹមត្រូវ។
ក្រៅតែពីការបោះឆ្នោតសភានៅឆ្នាំ១៩៩៣ដែលខ្លួនបានទទួលបរាជ័យ និងក្រៅតែពីការបោះឆ្នោតសភាខែកក្កដាឆ្នាំ២០១៣កន្លងទៅថ្មីៗនេះដែលប្រជាប្រិយភាពរបស់ខ្លួនបានធ្លាក់ស្រុតចុះខ្លាំង បក្សប្រជាជនបានឈ្នះឆ្នោតរហូត។ ប៉ុន្តែ សម្រាប់ពួកអ្នកប្រឆាំង ជ័យជំនះម្តងហើយម្តងទៀតនៃបក្សកាន់អំណាច គឺវាបានមកពីការលួចបន្លំសន្លឹកឆ្នោត។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ការឈ្នះឆ្នោតបន្តបន្ទាប់គ្នានេះរបស់បក្សប្រជាជនកម្ពុជា ពិសេស ជ័យជំនះ នៅឆ្នាំ២០០៨ ចង់ឬមិនចង់ វាក៏អាចជាលទ្ធផលនៃការទុកចិត្តមួយប្រកែកមិនបានពីសំណាក់ប្រជាពលរដ្ឋទៅលើគណបក្សរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែនដែរ។
មានកត្តាធំៗចំនួន៤យ៉ាងតិចដែលអាចពន្យល់បំភ្លឺថាហេតុអ្វីបានជា នៅឆ្នាំ១៩៩៨ ឆ្នាំ២០០៣ និងឆ្នាំ២០០៨ ពលរដ្ឋខ្មែរសុខចិត្តបោះឆ្នោតគាំទ្របក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ ទីមួយ គឺមកពីថ្នាក់ដឹកនៃគណបក្សនេះ ជាអ្នកដែលបានទប់ស្កាត់កុំឱ្យពួកខ្មែរក្រហមវិលត្រឡប់មកកាន់អំណាចវិញពីឆ្នាំ១៩៧៩រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៩៨។ ទីពីរ គឺមកពីថ្នាក់ដឹកនាំនៃគណបក្សនេះ ជាអ្នកដែលបាននាំសន្តិភាពមកឱ្យប្រទេសជាតិវិញ ក្រោយពីមានសង្គ្រាមរ៉ាំរ៉ៃអស់រយៈពេលជាងពីរទសវត្សរ៍។ ទីបី គឺការបែកខ្ញែកសំឡេងគាំទ្រគណបក្សប្រឆាំង និងការហែកហួរឈ្លោះប្រកែកគ្នាអស់រយៈពេលជាង១៥ឆ្នាំនៅក្នុងជួរបណ្តាគណបក្សប្រឆាំង។ ទីបួន គឺមកពីប្រទេសជាតិក្រោមការដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាលលោកហ៊ុន សែននារយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ បានផ្តើមស្គាល់ការលូតលាស់សេដ្ឋកិច្ច។ កំណើនសេដ្ឋកិច្ចខ្លាំង ជាពិសេសនៅឆ្នាំ២០០៥-២០០៦ ទោះបីជាវាបានស្ទុះឡើងក្នុងភាពអនាធិបតេយ្យ ទោះបីជាវាបានបណ្តាលឱ្យមានគម្លាតកាន់តែធំរវាងអ្នកមាននិងអ្នកក្រ និងទោះបីជាវាបានបង្កើនអំពើពុករលួយនៅក្នុងសង្គមក៏ដោយក្តី ក៏វាបានធ្វើឱ្យជីវភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទូទៅស្គាល់ការរីកចម្រើនមិនតិចដែរ។
ក៏ប៉ុន្តែ កម្លាំងខ្លាំងសឹងផ្តាច់មុខតែឯកឯងរបស់គណបក្សប្រជាជនក្នុងអំឡុងពេលជិត២០ ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ មិនមែនជាសញ្ញាល្អទេសម្រាប់ដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យ ដ្បិតបាតុភាពនយោបាយបែបនេះ បានធ្វើឱ្យអំណាចពីរទៀត នោះគឺនិតិបញ្ញត្តិ និងតុលាការបាត់បង់សឹងអស់រលីងឥទ្ធិពលនិងឯករាជភាព។
ដោយអាងថាខ្លួនខ្លាំង ដោយអាងថាខ្លួនគង់តែបន្តឈ្នះឆ្នោត គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែលដឹកនាំប្រទេស ជាពិសេសក្នុងអំឡុងឆ្នាំ២០០៨-២០១៣ មិនបានឱ្យតម្លៃសោះឡើយទៅលើកំណែទម្រង់ ដែលជាកត្តាចាំបាច់បំផុតសម្រាប់ការបន្តអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេសជាតិ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ក្នុងអំឡុងពេលដដែលនេះ គណបក្សកាន់អំណាចក៏បានបណ្តោយឱ្យចំណុចអសកម្ម និងបញ្ហាធ្ងន់ធ្ងរជាច្រើនកើតឡើងនិងកើនឡើងដែរ។ មានតាំងពីវប្បធម៌និទណ្ឌភាព ជម្លោះដីធ្លីដែលមានលក្ខណៈកាន់តែស្រួចស្រាល់ អំពើពុករលួយ បញ្ហាអសន្តិសុខសង្គមមួយចំនួនដែលបង្កឡើងដោយក្រុមគ្រួសារអ្នកមាន និងអ្នកមានអំណាច រហូតដល់បញ្ហាអយុត្តិធម៌សង្គម ដូចជាការបណ្តេញប្រជាជនចេញដោយបង្ខំពីដីធ្លីរបស់ ពួកគេ និងការប្រើប្រាស់អំពើហិង្សានានា។
គឺសកម្មភាពអវិជ្ជមាននិងចំណុចអសកម្មទាំងនេះហើយ ដែលត្រូវបានគណបក្សប្រឆាំងឈ្មោះសង្គ្រោះជាតិរបស់លោក សម រង្ស៊ី និងលោក កឹម សុខា ជួយជ្រោមជ្រែងដោយសង្គមស៊ីវិល លើកយកមកនិយាយបរិហារយ៉ាងចាស់ដៃ ក្នុងពេលបោះឆ្នោតខែកក្កដាឆ្នាំ២០១៣។
អយុត្តិធម៌ក្នុងសង្គម ផ្គួបផ្សំជាមួយរឿងរ៉ាវច្រំដែលនៃប្រវត្តិសាស្រ្តជុំវិញបញ្ហាព្រំដែនជាមួយប្រទេសវៀតណាម…ទាំងនេះហើយគឺជាថាមពលដែលសង្គ្រោះជាតិបានយកមកបំប៉នម៉ាស៊ីនឃោសនា ដើម្បីទាក់ទាញ និងពូនជ្រុំការគាំទ្រពីសំណាក់ពួក“អ្នកឈឺចាប់”និយាយជាទូទៅ និងពីសំណាក់យុវវ័យអ្នកនិយមលេងFacebook និយាយដាច់ដោយឡែក។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ពាក្យសន្យារបស់សង្គ្រោះជាតិដែលក្នុងនោះរួមមាន៤ ០០០០រៀលក្នុងមួយខែសម្រាប់មនុស្សចាស់ជរា ១៥០ដុល្លារក្នុងមួយខែសម្រាប់កម្មករ និង២៥០ដុល្លារក្នុងមួយខែសម្រាប់មន្រ្តីរាជការ បានធ្វើឱ្យអ្នកជនបទ ពួកអ្នកក្រនៅក្នុងទីក្រុង និងពួកមន្ត្រីរាជការចាប់អារម្មណ៍ជាខ្លាំង។
ទន្ទឹមនេះ ក្នុងពេលបោះឆ្នោតខែកក្កដាឆ្នាំ២០១៣ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន បានបន្តរបៀបធ្វើការឃោសនាដែលក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍វាយតម្លៃថា មានលក្ខណៈបែបចាស់គំរឹលមិនទាន់សម័យ។ គណបក្សកាន់អំណាចមួយនេះ បានលើកឡើងដដែលជាដដែលពីព្រឹត្តិការណ៍ថ្ងៃទី៧មករាឆ្នាំ១៩៧៩ ដែលក្មេងជំនាន់ក្រោយភាគច្រើនស្តាប់មិនឮឬស្តាប់មិនយល់។ ក្មេងជំនាន់ក្រោយ និយាយបែបផ្សេងយុវជននិងយុវនារីបច្ចុប្បន្នដែលមានចំនួនកាន់តែច្រើនឡើង ត្រូវការសារមួយច្បាស់ពីអ្នកនយោបាយ សារនៃក្តីសង្ឃឹមចំពោះការរៀនសូត្រ ការងារ និយាយរួមសារនៃក្តីសង្ឃឹម ចំពោះអនាគតរបស់ពួកគេ។
ដូចគ្នាអ៊ីចឹងដែរ គណបក្សប្រជាជនបានលើកឡើងដដែលជាដដែលពីសមិទ្ធិផលរបស់ខ្លួន រួមមានជាពិសេសហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្លូវថ្នល់។ ប៉ុន្តែការកសាងផ្លូវថ្នល់ សាលារៀន និងមន្ទីរពេទ្យ។ល។និង។ល។ គឺជាភារកិច្ចរបស់រដ្ឋចំពោះសមូហភាព។ រីឯពលរដ្ឋម្នាក់ៗវិញ ក្នុងនាមជាអ្នកចូលនិវត្តន៍ ក្នុងនាមជាមន្ត្រីរាជការ និងក្នុងនាមជាយុវជនទំពាំងស្នងឫស្សី ត្រូវការប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន ត្រូវការឱ្យរដ្ឋគិតគូរពីជីវភាពនិងពីអនាគតរបស់ពួកគេ។
ទាំងអស់នេះ គឺសុទ្ធសឹងជាមូលហេតុសំខាន់ៗនៃការធ្លាក់ស្រុតចុះខ្លាំងរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងនៃការកើនសន្ទុះខ្លាំងទន្ទឹមគ្នារបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិក្នុងពេលបោះឆ្នោតខែកក្កដាឆ្នាំ២០១៣។
ការបោះឆ្នោតខែកក្កដាឆ្នាំ២០១៣ គឺជារលកយក្សស៊ូណាមីនយោបាយមួយ សម្រាប់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោកហ៊ុន សែន។ គណបក្សនេះបានធ្លាក់ចំនួនអាសនៈពី៩០មកនៅត្រឹម៦៨ រីឯគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានទទួលរហូតដល់ទៅ៥៥អាសនៈ។
តាំងពីឆ្នាំ២០១៣មក ដូចដែលធ្លាប់បានកើតឡើងញឹកញយក្រោយការបោះឆ្នោតសំខាន់ៗ ម្តងៗ កម្ពុជាត្រូវហែលឆ្លងកាត់វិបត្តិ ក្នុងបរិយាកាសនៃការទាស់ទែងគ្នាឥតឈប់ឈរ ក្នុងអតីតកាលរវាងបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងបក្សFUNCINPEC ហើយឥឡូវនេះរវាងបក្សប្រជាជនកម្ពុជានិងបក្សសង្គ្រោះជាតិវិញម្តង។
ដើមដំបូង សង្គ្រោះជាតិមិនព្រមទទួលស្គាល់លទ្ធផលបោះឆ្នោត មិនព្រមចូលរដ្ឋសភា បន្តដឹកនាំបាតុកម្មទន្ទឹមគ្នានឹងបាតុកម្មបន្តបន្ទាប់គ្នារបស់កម្មករដែលទាមទារឡើងប្រាក់ខែ។
អាជ្ញាធរវិញដាក់ពង្រាយទ័ព សម្ញែងអំណាចនិងវាយបង្រ្កាប។ គេត្រូវរង់ចាំដល់ខែកក្តដាឆ្នាំ២០១៤ គឺមួយឆ្នាំក្រោយការបោះឆ្នោត ទើបឃើញគូបដិបក្ខទាំងពីរត្រូវរ៉ូវគ្នា ទើបឃើញតំណាងរាស្រ្តទាំង៥៥នាក់នៃបក្សប្រឆាំងសុខចិត្តចូលធ្វើការនៅក្នុងរដ្ឋសភា និងឃើញរដ្ឋាភិបាលថ្មីនីតិកាលទី៥ប្រសូត្រឡើង។
ដំបូង ភាពល្អូកល្អិនមានលក្ខណៈដូចរាត្រីទឹកឃ្មុំ។ ទាំងសងខាងនាំគ្នានិយាយពីវប្បធម៌សន្ទនាដែលមេបក្សប្រឆាំងហ៊ានរហូតដល់ទៅអះអាងថាមិនដែលមានក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត កម្ពុជាសម័យថ្មីទៀតផង។ មេដឹកនាំកំពូលនៃបក្សប្រជាជនកម្ពុជានិងនៃបក្សសង្គ្រោះជាតិព្រមទាំងក្រុមគ្រួសារទាំងសងខាងថែមទាំងបានទទួលទានអាហាររួមគ្នាទៀតផង។ ប៉ុន្តែមិនយូរឡើយ គឺជាការវិលមកវិញនៃរាត្រីទឹកខ្មេះ គឺជាការវិលមកវិញនៃការប្រកួតប្រជែងដើម្បីទាក់ទាញប្រជាប្រិយភាពនិងដើម្បីបំពេញចិត្តពលរដ្ឋម្ចាស់ឆ្នោត។ បក្សប្រឆាំងលើកជ្រោងខ្ពស់ឡើងជាថ្មីរឿងរ៉ាវច្រំដែលនៃប្រវត្តិសាស្រ្តជុំវិញបញ្ហាព្រំដែនជាមួយប្រទេសវៀតណាម បក្សប្រឆាំងត្រូវបានបក្សកាន់អំណាចសង្ស័យថានៅពីក្រោយបាតុកម្មជាបន្តបន្ទាប់ប្រឆាំងនឹងវត្តមានរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជានៅបរទេស។ ទន្ទឹមនេះ សង្គ្រាមពាក្យសំដីក៏ផ្តើមឡើងដែរ។ មេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងប្រៀបធៀបលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីកម្ពុជាទៅនឹងហ្កាដាហ្វី (Kadhafi) ដែលជាអតីតមេដឹកនាំផ្តាច់ការនៃប្រទេសលីប៊ី(Libye) និងប្រៀបធៀប គណបក្សខ្លួនទៅនឹងចលនារបស់លោកស្រីអ៊ុង សានស៊ូជី(Aung San Suu Kyi) ជ័យលាភីរង្វាន់ណូបែលផ្នែកសន្តិភាពដែលឈ្នះឆ្នោតសភានៅភូមាក្នុងខែវិច្ឆិកាឆ្នាំ២០១៥។
ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលវិញ ដៀលប្រធានសង្គ្រោះជាតិថាជា កូនអាក្បត់ជាតិ ។ រីឯអាជ្ញាធរមិនបង្អង់យូរឡើយ ចាត់វិធានការធម៌ក្តៅបែបចង់ប្រដៅបក្សប្រឆាំង ដោយអះអាងថាសុទ្ធសឹងជារឿងរ៉ាវច្បាប់ សុទ្ធសឹងជាបញ្ហារបស់តុលាការ។ សម្រេចសម្រួចទៅ វិធានការអស់ទាំងនេះ សម្រាប់សហគមន៍អន្តរជាតិនិងអង្គការសិទ្ធិមនុស្សនានា គឺជាការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញទៅលើបក្សប្រឆាំង។ ពីព្រោះជាលទ្ធផលជាក់ស្តែង សមាជិកព្រឹទ្ធសភាម្នាក់ និងសមាជិករដ្ឋសភាម្នាក់របស់បក្សប្រឆាំងត្រូវជាប់ពន្ធនាគារ ប្រធានបក្សប្រឆាំងនិរទេសខ្លួនឯងទៅរស់នៅប្រទេសបារាំងជាថ្មី រីឯអនុប្រធានរបស់បក្សប្រឆាំងវិញកំពុងជាប់ក្តីក្តាំតុលាការ ក្រោយពីផ្ទុះរឿងរ៉ាវអាស្រូវស្នេហាលួចលាក់។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ពីការបោះឆ្នោតខែកក្កដាឆ្នាំ២០១៣ និងពីស្ថានភាពនយោបាយបច្ចុប្បន្ន គេអាចទាញយកមេរៀនមួយចំនួន៖
មេរៀនទីមួយ គឺលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាលែងខ្ចីស្រគាលទៀតហើយ តែផ្តើមទុំ ដ្បិតពលរដ្ឋនៃប្រទេសមួយនេះមានចំណេះដឹងខ្ពស់ឡើងជាលំដាប់ ចេះប្រើសន្លឹកឆ្នោតរបស់ខ្លួន ដើម្បីធ្វើឱ្យគណបក្សកាន់អំណាចប៊ិះចាញ់ និងធ្វើឱ្យគណបក្សប្រឆាំងប៊ិះឈ្នះនៅឆ្នាំ ២០១៣។ និយាយរួម ពលរដ្ឋខ្មែរចេះគិតគូរជាងមុន ចេះជំរុញឱ្យគណបក្សកាន់អំណាចឆ្លុះកញ្ចក់និងដុះក្អែលសម្អាតខ្លួន និងចេះលើកទឹកចិត្តឱ្យគណបក្សប្រឆាំងត្រៀមយុទ្ធសាស្រ្ត រចនាសម្ព័ន្ធនិងធនធានមនុស្ស ដើម្បីឡើងគ្រប់គ្រងអំណាចរដ្ឋជាយថាហេតុ។
មេរៀនទីពីរ គឺពីអំណឹះតទៅ នៅប្រទេសកម្ពុជា អ្នកបោះឆ្នោតឱ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិភាគច្រើន ជាយុវជន ជាអ្នករស់នៅទីក្រុង រីឯអ្នកគាំទ្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាភាគច្រើនជាមនុស្សចាស់ ជាអ្នករស់នៅជនបទ។ ចំនួនពួកយុវជនដែលកើនឡើងជាលំដាប់ អាចនឹងធ្វើឱ្យក្រឡាប់ចាក់ឆាកនយោបាយកម្ពុជា នាពេលខាងមុខ។
មេរៀនទីបី គឺស្ថានភាពនៅទីបំផុតមានលក្ខណៈច្រំដែលដូចពេលមុនៗតទៅទៀត នោះគឺអំណាចប្រមូលផ្តុំរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី អំណាចពេញដៃរបស់បក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ រីឯបក្សប្រឆាំងវិញគ្មានជម្រើសអ្វីផ្សេងក្រៅពីបន្តពឹងពាក់សហគមន៍អន្តរជាតិដើម្បីស្រាយចំណងច្បាប់និងនយោបាយដែលកំពុងវ័ណ្តករបស់ខ្លួន។ នៅក្នុងកាលៈទេសៈបែបនេះ ក្តីបារម្ភគ្របដណ្តប់ម្តងបន្តិចៗទៅលើស្មារតីរបស់ប្រជាពល រដ្ឋ នាពេលដែលការបោះឆ្នោតសភាឆ្នាំ២០១៨កាន់តែខិតជិតចូលមកដល់៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ