ថ្ងៃនេះ ហ្សង់-ហ្វ្រង់ស័រ តាន់ សូមបន្តលើកឡើងអំពីភូមិសាស្រ្តនយោបាយនៃអាស៊ីអាគ្នេយ៍តទៅទៀត ដោយសូមនិយាយបកស្រាយអំពីទំនាក់ទំនងរវាងអាស៊ាននិងសហរដ្ឋអាមេរិក។
មហិច្ឆតារបស់សហរដ្ឋអាមេរិកមកលើភូមិភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៍មានជាយូរយារណាស់មកហើយ។ ចូរកុំភ្លេចថា អាមេរិកក្រសោបយកហ្វីលីពីនមកធ្វើជាអាណានិគមរបស់ខ្លួន នៅឆ្នាំ១៨៩៨។
ប៉ុន្តែយ៉ាងណាក៏ដោយ អាមេរិកផ្តើមយកចិត្តទុកដាក់ខ្លាំងទៅលើតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ក្រោយពេលដែលសង្គ្រាមត្រជាក់បានផ្ទុះឡើងនៅឆ្នាំ១៩៤៧ និងជាពិសេសក្រោយពេលដែលចិនបានក្លាយជាកុម្មុយនិស្តនៅឆ្នាំ១៩៤៩។
នៅក្នុងបរិបទនៃសង្គ្រាមត្រជាក់រវាងលោកសេរីដឹកមុខដោយអាមេរិក និងពិភព
កុម្មុយនិស្តនាំមុខដោយសហភាពសូវៀត អាមេរិកផ្តើមលូកដៃចូលជ្រៅមកដល់ភូមិភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៍នៅពាក់កណ្តាលទសវត្សរ៍ទី៥០ តាមរយៈសង្គ្រាមនៅឥណ្ឌូចិន។ កាលណោះ ក្រោយបរាជ័យរបស់កងទ័ពបារាំងនៅDien Bien Phu ឆ្នាំ១៩៥៤ អាមេរិកចេញមុខការពារកុំឱ្យវៀតណាមខាងត្បូងធ្លាក់ទៅក្នុងកណ្តាប់ដៃរបស់វៀតណាមខាងជើងកុម្មុយនិស្ត។ ការប្តេជ្ញាចិត្តបែបនេះរបស់អាមេរិកធ្វើឱ្យសង្គ្រាមវៀតណាមផ្ទុះឡើងនៅឆ្នាំ១៩៦៤ សង្គ្រាមដែលប៉ុន្មានឆ្នាំក្រោយមកបានដរនិងរីករាលដាលទៅដល់កម្ពុជានិងឡាវ។
ទន្ទឹមនេះ អាមរិកបែរជាមិនគាំទ្រសោះឡើយ ការបង្កើតអាស៊ានឡើងនៅឆ្នាំ១៩៦៧ ដោយបណ្តាប្រទេសសម្ព័ន្ធមិត្រទាំង៥របស់ខ្លួន គឺថៃ ម៉ាឡេស៊ី សិង្ហបុរី ឥណ្ឌូណេស៊ី និងហ្វីលីពីន ទោះបីជាកាលណោះអាស៊ានត្រូវបានបង្កើតឡើង ដើម្បីប្រយុទ្ធទប់ទល់នឹងគ្រោះថ្នាក់កុម្មុយនិស្តក៏ដោយ។ មានមូលហេតុពីរយ៉ាងដែលអាចបំភ្លឺឥរិយាបថបែបនេះរបស់អាមេរិកកាលសម័យនោះ។ ម្យ៉ាង គឺមកពីបណ្តាប្រទេសស្ថាបនិកអាស៊ានទាំង៥ មិនព្រមប្រកាសគាំទ្រអាមេរិកជាផ្លូវការ នៅក្នុងសង្គ្រាមត្រជាក់ជាមួយសហភាពសូវៀត។ ម្យ៉ាងទៀត គឺមកពីកាលណោះ អាស៊ានត្រូវបានចិនចាត់ទុកថាជាអង្គការតំបន់មួយដែលប្រឆាំងនឹងខ្លួន ជួនចំពេលមួយដែលអាមេរិកកំពុងត្រូវការចិន និងចាប់ផ្តើមត្រូវរ៉ូវគ្នាជាមួយនឹងចិន ដើម្បីប្រឈមមុខនឹងសហភាពសូវៀត។
ប៉ុន្តែ ក្រោយមកទៀត ដោយហេតុតែការគាបសង្កត់របស់មតិអន្តរជាតិ និងដោយហេតុតែភាពសាហាវយង់ឃ្នងនៃសង្គ្រាម អាមេរិកត្រូវបង្ខំចិត្តដកទ័ពចេញពីឥណ្ឌូចិន ហើយបណ្តោយឱ្យវៀតណាមខាងត្បូង កម្ពុជានិងឡាវក្លាយជាកុម្មុយនិស្ត នៅឆ្នាំ១៩៧៥។
ចាប់ពីពេលនោះមក អាមេរិកផ្តើមកាត់បន្ថយទម្ងន់យុទ្ធសាស្ត្រនិងយោធារបស់ខ្លួននៅអាស៊ីនិយាយជាទូទៅ និងនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍និយាយដាច់ដោយឡែក។ ជាក់ស្តែងនៅពេលដែលវៀតណាមរណបសូវៀតចូលរំលំរបបខ្មែរក្រហមរណបចិននិងកាន់កាប់កម្ពុជានៅឆ្នាំ១៩៧៩ អាមេរិកឈរឱបដៃមើល មិនព្រមធ្វើអ្វីក្រៅពីចូលដៃជាមួយចិន ដើម្បីជួយពីចម្ងាយ ជួយផ្តល់អាវុធឱ្យខ្មែរក្រហមធ្វើសង្គ្រាមប្រឆាំងនឹងរបបហេង សំរិនរណបវៀតណាម។
គេត្រូវរង់ចាំរហូតដល់ដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ២០០០ ទើបឃើញអាមេរិកវិលបណ្តើរៗមកកាន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍វិញ។ ក៏ប៉ុន្តែ គឺជាការត្រឡប់មកវិញដោយប្រយោល តាមរយៈសង្គ្រាមប្រឆាំងភេរវកម្មអន្តជាតិរបស់លោកប្រធានាធិបតីអាមេរិកាំងប៊ូស(Bush)។
កាលណោះ ក្រោយមហាភេរវកម្មថ្ងៃទី១១កញ្ញាឆ្នាំ២០០១នៅសហរដ្ឋអាមេរិក រដ្ឋការលោកប៊ូសចាត់ទុកអាស៊ីអាគ្នេយ៍ថាជាសមរភូមិសំខាន់ទីពីរនៃសង្គ្រាមប្រឆាំងភេរវកម្មអន្តរជាតិរបស់ខ្លួន ដ្បិតអាស៊ីអាគ្នេយ៍ជាទីដែលសម្បូណ៌អ្នកកាន់សាសនាអ៊ីស្លាមរស់នៅ។ ក្នុងគោលដៅប្រឆាំងនឹងពួកភេរវជនអ៊ីស្លាមជ្រុលនិយមនៅក្នុងតំបន់ អាមេរិក របស់លោកប៊ូសបានផ្តើមពង្រឹងឡើងវិញសហប្រតិបត្តិការយោធាជាមួយសម្ព័ន្ធមិត្តអាស៊ីអាគ្នេយ៍របស់ខ្លួន រួមមានឥណ្ឌូណេស៊ី ម៉ាឡេស៊ី ហ្វីលីពីន សិង្ហបុរី និងថៃ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ អាមេរិកក៏បានផ្តើមប្រឹងប្រែងខិតទៅរកវៀតណាមដែរ ក្នុងគោលបំណងទប់ស្កាត់ឥទ្ធិពលរបស់ចិននៅក្នុងភូមិភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៍។
តាំងពីឆ្នាំ២០០៩មក សហរដ្ឋអាមេរិកក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកអូបាម៉ា(Obama) បាននិងកំពុងបន្តពង្រឹងវត្តមានអាមេរិកាំង នៅអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក។ មានមូលហេតុបី
សំខាន់ៗដែលអាចពន្យល់បំភ្លឺមហិច្ឆតាអាមេរិកាំង នៅអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកដ៏ធំល្វឹងល្វើយនេះ។ ទីមួយ គឺមូលហេតុប្រវត្តិសាស្រ្ត ដែលបានតម្រូវឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិកដើរតួនាទីជាមហាអំណាចនៅក្នុងតំបន់នេះ តាំងពីចុងសតវត្សរ៍ទី១៩មកម្ល៉េះ។ ទីពីរ គឺមូលហេតុនយោបាយ បានន័យថាមានប្រទេសមួយចំនួន ដូចជាជប៉ុន កូរ៉េខាងត្បូង សិង្ហបូរីនិងអូស្រ្តាលីជាដើម ចង់បានវត្តមានអាមេរិកាំងនៅក្នុងតំបន់ដើម្បីបន្តរក្សាសន្តិសុខនិងលំនឹងភូមិសាស្រ្តនយោបាយ នៅចំពោះមុខការលេចត្រដែតឡើងនៃប្រទេសចិន។ រីឯមូលហេតុទីបីវិញ ដែលជំរុញសហរដ្ឋអាមេរិកឱ្យពង្រឹងវត្តមានរបស់ខ្លួន នៅអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក គឺប្រយោជន៍ពាណិជ្ជកម្ម និងសេដ្ឋកិច្ច ដ្បិតតំបន់នេះកំពុងស្គាល់កំណើនសេដ្ឋកិច្ចខ្លាំងជាងគេបង្អស់ នៅក្នុងលោកសព្វថ្ងៃ។
គឺនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃយុទ្ធសាស្រ្តថ្មីនៅចំពោះមុខអាស៊ីនេះហើយដែលរដ្ឋការលោក
អូបាម៉ាកំពុងសើរើមើលឡើងវិញនយោបាយការបរទេសរបស់រដ្ឋការលោកប៊ូស នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ រដ្ឋការលោកប៊ូសបានឲ្យតម្លៃទៅលើតែសង្គ្រាមប្រឆាំងភេរវកម្មនៅក្នុងតំបន់នេះ និងទៅលើសហប្រតិបត្តិការឧភតោភាគីជាមួយសមាជិកអាស៊ាននីមួយៗដាច់ដោយឡែក។
ផ្ទុយទៅវិញ អ្វីដែលលោកអូបាម៉ាចាប់អារម្មណ៍ខ្លាំង គឺមិនមែនករណីប្រទេសនីមួយៗនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ទេ តែគឺអាស៊ានទាំងមូលតែម្តង។ ជាក់ស្តែង តាំងពីឆ្នាំ២០០៩មក ជំនួបកំពូលអាស៊ាន-អាមេរិកត្រូវបានរៀបចំឡើងរៀងរាល់ឆ្នាំ។
ទន្ទឹមនេះ ក្នុងពេលមួយដែលចិនបង្ហាញកាន់តែច្បាស់នូវមហិច្ឆតាស្រេកឃ្លានទឹកដីរបស់ខ្លួនជាអាទិ៍នៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង បណ្តាសមាជិកអាស៊ានមួយចំនួនធំទទួលស្វាគមន៍ការមកដល់របស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ ជាទូទៅ ពួកគេមើលឃើញថា ការពង្រឹងទំនាក់ទំនងជាមួយអាមេរិកអាចជួយកាត់បន្ថយឥទ្ធិពលរបស់ចិន អាចជួយរក្សាលំនឹងភូមិសាស្រ្តនយោបាយនៅក្នុងតំបន់និង នៅទីបំផុត អាចជួយអាស៊ានកុំឱ្យពឹងពាក់ចិនខ្លាំងជ្រុលពេក នៅលើវិស័យពាណិជ្ជកម្ម សេដ្ឋកិច្ច ទូតនិងនយោបាយ។
ដោយឡែក សមាជិកអាស៊ានដែលមានទំនាស់ទឹកដីជាមួយចិននៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង រួមមានវៀតណាមនិងហ្វីលីពីនជាដើម ចាត់ទុកអាមេរិកជាបង្អែកនយោបាយឬយោធាផងក៏មិនដឹង ដើម្បីប្រឈមមុខនឹងចិន។
យ៉ាងណាក៏ដោយ បញ្ហានៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូងរវាងបណ្តាប្រទេសសមាជិក
អាស៊ាន និងចិន ជាឱកាសមួយដ៏ល្អសម្រាប់ទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន ក្នុងការលូកដៃចូលមកក្នុងភូមិភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៍និយាយដោយឡែក និងចូលមកក្នុងតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក និយាយជាទូទៅ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ