តើអ្វីទៅដែលកំពុងកើតឡើងនៅស៊ីឈ័ន រវាងបាតុករទីបេនិងប៉ូលិសចិន?
តាំងពីថ្ងៃចន្ទទី២៣មករាមកទល់ថ្ងៃពុធទី២៥មករានេះ ប៉ូលិសចិននិងពួកបាតុករទីបេបាននិងកំពុងបន្តប៉ះទង្គិចគ្នានៅក្នុងខេត្តស៊ីឈ័ន(Sichuan) ដែលនៅជាប់នឹងព្រំដែននៃតំបន់ស្វយ័តទីបេ។ មកទល់ពេលនេះ គ្មានប្រភពឯករាជ្យណាមួយអាចបញ្ជាក់ច្បាស់លាស់ពីមូលហេតុនៃបាតុកម្មរបស់ជនជាតិទីបេនិងពីចំនួនអ្នករងគ្រោះពិតប្រាកដទេ។ ក៏ប៉ុន្តែ បាតុកម្មរបស់ជនជាតិទីបេនិងការវាយបង្ក្រាបពីសំណាក់ប៉ូលិសចិននៅស៊ីឈ័នលើកនេះ គឺជាព្រឹត្តិការណ៍មួយធ្ងន់ធ្ងរជាងគេបង្អស់ តាំងពីឆ្នាំ២០០៨មក។ កាលនោះ នៅទីក្រុងឡាសា(Lhassa) ក្នុងដែនដីទីបេ ការប៉ះទង្គិចគ្នារវាងជនជាតិទីបេម្ចាស់ស្រុក និងប៉ូលិសចិនបានបណ្តាលឲ្យមានស្លាប់ជិត២០០នាក់។
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖ កែប្រែថ្ងៃទី៖
ស្តាប់ - ០៥:៣៧
គេមិនទាន់ដឹងទេថាតើបាតុកម្មនៅស៊ីឈ័នធំប៉ុនណា ហើយគេក៏មិនទាន់ដឹងដែរទេថា ការវាយបង្ក្រាបពីសំណាក់អាជ្ញាធរចិនសហាវប៉ុនណា។ តែ មានសញ្ញាមួយចំនួនដែលស្តែងឲ្យឃើញថា អ្វីដែលកំពុងបន្តប្រព្រឹត្តទៅនៅស៊ីឈ័នអាចមានលក្ខណៈធ្ងន់ធ្ងរ និងជាចលនាបាតុកម្មទីបេប្រឆាំងនឹងអាជ្ញាធរចិនធំជាងគេ តាំងពីឆ្នាំ២០០៨មក។ សញ្ញាទីមួយ គឺទីក្រុងប៉េកាំងត្រូវបង្ខំចិត្តចេញមុខប្រតិកម្ម នៅក្នុងពេលមួយដែលប្រទេសចិនទាំងមូល កំពុងចូលឆ្នាំថ្មី។ សញ្ញាទីពីរ គឺសេចក្តីអំពាវនាវរបស់នាយករដ្ឋមន្រ្តីនិរទេសទីបេពីប្រទេស ឥណ្ឌាទទូចសុំឲ្យសហគមន៍អន្តរជាតិធ្វើអន្តរាគមន៍ ដើម្បីបញ្ចប់អំពើហិង្សានៅស៊ីឈ័ន។
នៅត្រង់នេះ គេត្រូវប្រយ័ត្នបន្តិច ពីព្រោះនៅជួនចំពេលមួយដែលបដិវត្តន៍កំពុងបន្តនៅក្នុងពិភពអារ៉ាប់ រដ្ឋាភិបាលនិរទេសទីបេអាចនិយាយឃោសនាបំផ្លើស ដើម្បីញ៉ាំងឲ្យមតិអន្តរជាតិចាប់អារម្មណ៍ខ្លាំងទៅលើជោគវាសនានៃជនជាតិទីបេដែលកំពុងឋិតនៅក្រោមនឹមអាណានិគមចិន។ រីឯសញ្ញាទីបីដែលអាចបញ្ជាក់ថា ជាចលនាបាតុកម្មទីបេមួយធំដុំ គឺទីកន្លែងនៃការកើតហេតុ ពោលគឺខេត្តស៊ីឈ័ន ដែលនៅជាប់នឹងតំបន់ស្វយ័តទីបេ និងដែលជាទីរស់នៅរបស់ជនជាតិទីបេមួយភាគធំ។ ចូរកុំភ្លេចទៀតថា គឺនៅក្នុងខេត្តស៊ីឈ័ននេះហើយ ដែលតាំងពីខែមីនាឆ្នាំ២០១១មក ព្រះសង្ឃនិងដូនជីទីបេយ៉ាងតិច១៦អង្គ បានដុតខ្លួនឬប៉ុនប៉ងដុតសម្លាប់ខ្លួនឯង ដើម្បីប្រឆាំងនឹងអាជ្ញាធរចិន។
រដ្ឋាភិបាលចិនក៏ដូចរដ្ឋាភិបាលនិរទេសទីបេដែរ នាំគ្នានិយាយយកត្រូវរៀងៗខ្លួន។ អាជ្ញាធរចិនបាននិយាយកាលពីម្សិលមិញនិងបានបន្តអះអាងនៅថ្ងៃនេះថា ពួកអ្នកដែលបង្កហេតុសុទ្ធសឹងជាក្រុមជនពាលប្រដាប់ដោយពូថៅ កាំបិតនិងដុំថ្ម និងថាពួកជនពាលទាំងនោះ បានវាយបំផ្លេចបំផ្លាញស្នងការដ្ឋានប៉ូលិសមួយក្នុងទីក្រុងសេដា(Seda)។ រីឯសម្រាប់រដ្ឋាភិបាលនិរទេសទីបេនិងអង្គការផ្សេងៗរបស់ជនជាតិទីបេនៅបរទេសវិញ ដើមហេតុគឺមកអំពីអាជ្ញាធរចិនបានចាប់ខ្លួនសកម្មជនទីបេម្នាក់ដែលបានបាចខិត្តប័ណ្ណទាមទារសេរីភាពឲ្យទីបេ ជាហេតុបានបង្កើតឲ្យមានបាតុកម្មដែលចូលរួមដោយព្រះសង្ឃផង ដើម្បីទាមទារឲ្យដោះលែងសកម្មជនទីបេរូបនោះវិញ និងជាហេតុបានជំរុញឲ្យប៉ូលិសចិនបាញ់រះទៅលើពួកបាតុករទីបេ។ រហូតមកទល់ពេលនេះ បើយោងទៅតាមប្រភពពួកទីបេនៅបរទេស ការវាយបង្រ្កាបពីសំណាក់ប៉ូលិសចិនបានបណ្តាលឲ្យមានស្លាប់១០នាក់យ៉ាងតិចនិងរបួសជាង៤០នាក់។ នៅខាងអាជ្ញាធរចិនវិញ គេព្រមទទួលស្គាល់ថា មានស្លាប់បាតុករតែម្នាក់ប៉ុណ្ណោះ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ គេមិនអាចដឹងពិតប្រាកដឡើយ ពីអ្វីៗដែលកំពុងប្រព្រឹត្តទៅនៅស៊ីឈ័ន ពីព្រោះគ្មានអ្នកកាសែតបរទេសណាម្នាក់អាចចូលទៅយកព័ត៌មាននៅទីនោះបានទេ ហើយគ្រប់ខ្សែទូរស័ព្ទនៅស៊ីឈ័នត្រូវបានកាត់ផ្តាច់ទៀត តាំងពីម្សិលមិញមក។
បើសិនជានៅទីបំផុត ប៉ូលិសចិនគង់តែក្តាប់បានវិញសភាពការណ៍នៅស៊ីឈ័នក៏ដោយ ក៏មិនយូរមិនឆាប់ បាតុកម្មឬការងើបបះបោររបស់ប្រជាជនទីបេនឹងគង់តែកើតឡើងវិញដដែលទៀត ពីព្រោះនេះជាផលវិបាកនៃការលេបយកទឹកដីទីបេដោយរបបចិនកុម្មុយនិស្ត។
កងទ័ពចិនបានឈ្លានពានយកដែនដីទីបេនៅឆ្នាំ១៩៥១។ តាំងពីពេលនោះមក ចិនបានអនុវត្តនូវអ្វីដែលប្រជាជនទីបេហៅថា នយោបាយប្រល័យវប្បធម៌ទីបេ តាមរយៈការបញ្ជូនជនជាតិចិន គឺពួកហាន(Han)ច្រើនឡើងៗទៅរស់នៅក្នុងទឹកដីទីបេ និងតាមរយៈការហាមមិនឲ្យរៀននិងមិនឲ្យនិយាយភាសាទីបេ។ ទន្ទឹមនេះ នៅចំពោះមុខបាតុកម្ម ឬការងើបបះបោរពីសំណាក់ជនជាតិទីបេ ថ្នាក់ដឹកនាំចិនហាក់ដូចជាគ្មាននយោបាយអ្វី ក្រៅពីវាយបង្ក្រាបឥតត្រាប្រណី ពីព្រោះថ្នាក់ដឹកនាំចិននៅតែជឿជាក់ថា ការវាយបង្ក្រាបជាមធ្យោបាយតែមួយគត់ដែលមានប្រសិទ្ធិភាពខ្ពស់។ គោលដៅរបស់ទីក្រុងប៉េកាំង គឺធ្វើឲ្យក្មេងទីបេជំនាន់ក្រោយភ័យបាក់ស្បាត និងបំភ្លេចអតីតកាលរបស់ពួកគេ។ ហើយដើម្បីធ្វើឲ្យក្មេងទីបេជំនាន់ក្រោយភ្លេចអតីតកាល អាជ្ញាធរចិនបាននិងកំពុងបន្តការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចនៅក្នុងតំបន់ស្វយ័តទីបេ។ ក៏ប៉ុន្តែ ជាង៥០ឆ្នាំក្រោយមក គេកត់សម្គាល់ឃើញថារបបចិនកុម្មុយនិស្តនៅតែផ្សាំងប្រជាជនទីបេមិនបានសម្រេចដូចគោលបំណង៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ