អាហ្វហ្កានីស្ថាន៖ តើ ពួកតាលីបង់ ប្រឈមនឹងការលំបាកផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ?
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៥:១១
អាហ្វហ្កានីស្ថាន ត្រូវធ្លាក់ក្នុងដៃពួកតាលីបង់ ដោយងាយស្រួល ក្រោយការសម្រេចដកទ័ពរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ អាហ្វហ្កានីស្ថាន ជាប្រទេសក្រីក្របំផុតមួយលើពិភពលោក ដែលប្រឈមនឹងវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច បញ្ហាសង្គម និងការអត់ការងារធ្វើ ជាដើម។ ពួកតាលីបង់ ដែលនឹងឡើងកាន់អំណាចថ្មី គឺច្បាស់ជាត្រូវប្រឈមមុខ នឹងការលំបាកផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ជាក់ជាពុំខាន។
២០ឆ្នាំ ផុងក្នុងសង្គ្រាមជាមួយអាមេរិក បូកទាំង សង្គ្រាមប្រឆាំងសូវៀត គឺជាង ៤០ ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ អាហ្វហ្កានីស្ថាន ស្គាល់តែភ្នក់ភ្លើងសង្គ្រាម។ សេដ្ឋកិច្ចជាតិ ទ្រុឌទ្រោម។ ប្រជាជន ជិត៤០លាននាក់ គឺស្ទើរតែជាង ៩០% រស់ក្រោមបន្ទាត់ក្រីក្រ រកប្រាក់បាន តិចជាង២ដុល្លារក្នុងមួយថ្ងៃ។ ចំណូលក្នុងស្រុកសរុប មិនអាចទូទាត់ការចំណាយរបស់ប្រទេស បានពាក់កណ្តាលផងទេ។ រដ្ឋាភិបាលអាហ្វហ្កានីស្ថាន ចាស់ ពឹងផ្អែកខ្លាំងលើជំនួយបរទេស។
តើស្ថាប័នអំណាចថ្មីរបស់ តាលីបង់ អាចប្រមូលធនធានពីណាខ្លះដើម្បីដឹកនាំប្រទេស? តើកន្លងមក ពួកតាលីបង់ បានលុយមកពីណា? ជាផ្លូវការ ប្រភពធនធានរបស់ក្រុមតាលីបង់ គឺបានមកក្រុមបណ្តាញរបស់ពួកគេនៅក្រៅស្រុក ហើយបានមកពីការជួញដូរខុសច្បាប់ ដូចជា ជួញដូរគ្រឿងញៀន ជាដើម។
អាហ្វហ្កានីស្ថាន ជាប្រទេសលក់ដូរអាភៀនធំជាងគេលើពិភពលោក។ អាភៀន ចំនួន៨៤% ចរាចរណ៍លើពិភពលោក ជាទំនិញផលិតនៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន។ ទីផ្សារអាភៀនផ្តល់ទុនវិនិយោគប្រមាណ២ពាន់លានដុល្លារ និង បង្កើតការងារឲ្យពលរដ្ឋអាហ្វហ្កានីស្ថានរាប់រយពាន់នាក់។ ពួកតាលីបង់ ក៏បានកេងចំណេញលុយ និងទារថ្លៃការពារពីក្រុមហ៊ុនក្នុងតំបន់ដែលពួកគេត្រួតត្រា គឺបានប្រភពចំណូលមួយផ្នែកដែរ។
ឆ្នាំ២០២០ អាហ្វហ្កានីស្ថាន មានផ្ទៃដីដាំអាភៀន ២២៤ ០០០ ហិកតា គឺកើនឡើង៣៧% បើធៀបនឹងឆ្នាំ២០១៩។ នេះបើតាមការវាយតម្លៃរបស់ភ្នាក់ងារអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលទទួលបន្ទុកប្រឆាំងនឹងឧក្រិដ្ឋកម្មគ្រឿងញៀន។ ដំណើរការសេដ្ឋកិច្ចដោយជួញអាភៀននេះ គឺអង្គការសហប្រជាជាតិ ចាត់ទុកថា ខុសច្បាប់ និង នាំឲ្យអ្នកវិនិយោគ ទាំងរដ្ឋនិងឯកជន ភ័យខ្លាចរអា ពីអសន្តិសុខ អំពើហិង្សា និងការបះបោរចលនា។ បរិយាកាសវិនិយោគគ្មានស្ថេរភាពបែបនេះ មិនទាក់ទាញឈ្មួយវិនិយោគត្រឹមត្រូវនិងឈ្មួយធំៗទេ។ សេដ្ឋកិច្ចជាតិក៏មិនអាចរំពឹងតែលើការជួញដូរអាភៀនដែរ។
ដើម្បីស្តារទំនុកចិត្ត ពួកតាលីបង់ តាមរយៈអ្នកនាំពាក្យម្នាក់របស់ពួកគេ បានប្រកាសសន្យា នៅសប្តាហ៍ថា អាហ្វហ្កានីស្ថាន មិនអាចជាប្រទេសដែលពឹងផ្អែកលើអាភៀនទេ។ តាលីបង់ នឹងកាត់បន្ថយអាភៀនឲ្យដល់សូន្យតែម្តង។ នេះក៏ជាអ្វីដែលតាលីបង់បានធ្លាប់ធ្វើមកហើយ នៅពេលដែលរដ្ឋាភិបាលតាលីបង់ កាន់អំណាចមុនឆ្នាំ២០០១។
អ្នកវិភាគ យល់ថា សេដ្ឋកិច្ចអាហ្វហ្កានីស្ថាន ទៅថ្ងៃមុខ អាចរំពឹងខ្លះទៅលើធនធានក្រោមដី។ តាលីបង់ ប្រហែលជានឹងចម្រាញ់ជីករ៉ែ រ៉ែមាស រ៉ែដែក ស្ថាន់ ឧស្ម័ន ហើយក៏ប្រហែលជា រ៉ែធាតុលីធ្យូម និងកូបាល្ត៍។ ធនធានរ៉ែរបស់អាហ្វហ្កានីស្ថាន ត្រូវគេប៉ាន់ប្រមាណថា អាចមានតម្លៃយ៉ាងតិច៣ ០០០ ពាន់លានដុល្លារ។
ចិនជាតំណាងប្រទេសដំបូងៗគេ ដូចរុស្ស៊ីដែរ ដែលទទួលជួបចរចាដោយផ្ទាល់ជាមួយ ពួកតាលីបង់។ មហាចិន បានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចសន្យាចម្រាញ់រ៉ែ ជាច្រើនមកហើយ ហើយចិនក៏ប្រាថ្នារ៉ែលីធ្យូម របស់អាហ្វហ្កានីស្ថាន ដើម្បីផលិតឧបករណ៍អគ្គិសនី ដូចជា ថ្មពិល និងអាគុយអគ្គិសនី។
នៅមុនការដួលរំលំក្រុងកាប៊ូលទៅក្នុងដៃតាលីបង់ អ្នកវិនិយោគបរទេស បានសន្យាជួយវិនិយោគ ក្នុងរង្វង់ទឹកប្រាក់ ១២ពាន់លានដុល្លារ សម្រាប់ឆ្នាំ២០២១ដល់២០២៤។ ក្នុងនោះ អង្គការរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ FMI ក៏ជួយដែរ។ FMI ក៏គ្រោងឲ្យប្រាក់ខ្ចី ១០៥លានដុល្លារ សម្រាប់ដោះស្រាយវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចដែលប៉ះពាល់ព្រោះតែកូវីដ១៩។ ក៏ប៉ុន្តែ ក្រោយការធ្លាក់ក្រុងកាប៊ូលចូលដៃតាលីបង់ FMI នៅមិនទាន់អាចសហការជាមួយរដ្ឋអំណាចថ្មីបានទេ។
សហរដ្ឋអាមេរិក មិនទាន់ទទួលស្គាល់រដ្ឋាភិបាលតាលីបង់ ហើយទំនងជាអាមេរិកនៅតែមិនទាន់ទទួលស្គាល់ទៀត ប្រសិនបើពួកតាលីបង់គ្មានលក្ខខណ្ឌធានាឲ្យទុកចិត្ត ទៅទិដ្ឋភាពសិទ្ធិមនុស្សនិងការគោរពសិទ្ធិនារីភេទ។
កាណាដា របស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីលោក Justin Trudeau ក៏ធ្លាប់បានថ្លែងថា កាណាដា ហាក់គ្មានចេតនាទទួលស្គាល់រដ្ឋាភិបាលតាលីបង់ទេ។ ចំណែក អាល្លឺម៉ង់ បានផ្អាកជំនួយ បាត់ទៅហើយ។ រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាល្លឺម៉ង់ អះអាងថា នឹងមិនផ្តល់ជំនួយមួយកាក់មួយសេន ឲ្យពួកតាលីបង់ឡើយ។ អាល្លឺម៉ង់ គឺជាម្ចាស់ជំនួយធំ នៅក្នុងចំណោមម្ចាស់ជំនួយធំៗ ទាំងដប់ ដែលជួយហិរញ្ញវត្ថុ ដល់រដ្ឋាភិបាលអាហ្វហ្កានីស្ថាន។ ឆ្នាំ២០២១នេះ អាល្លឺម៉ង់ ត្រូវជួយ ៤៣០លានអឺរ៉ូ ក្នុងនោះ ២៥០លានអឺរ៉ូ គឺសម្រាប់វិស័យអភិវឌ្ឍន៍ តែលុយទាំងនេះ ត្រូវកកស្ទះ។
ទ្រព្យសកម្មរបស់រដ្ឋាភិបាលអាហ្វហ្កានីស្ថាន និងថវិការបស់ធានាគារកណ្តាលអាហ្វហ្កានីស្ថាន ដែលតម្កល់ទុកនៅសហរដ្ឋអាមេរិក គឺមិនអាចដកយកមកប្រើប្រាស់បាន។ រតនាគារជាតិអាមេរិក និងអ្នកទទួលខុសត្រូវម្នាក់ក្នុងរដ្ឋបាលលោក ចូ បៃដិន បានប្រកាសកាលពីថ្ងៃច័ន្ទ ថា មិនឲ្យពួកតាលីបង់ ប៉ះពាល់ទ្រព្យនោះទេ។
ជំនួយអន្តរជាតិ ក៏មិនច្បាស់លាស់, ទ្រព្យសម្បត្តិនៅបរទេស នៅប្រទេសជឿនលឿន ក៏មិនអាចបើកប្រើការបាន, ហើយដឹកនាំប្រទេសមួយទាំងមូលនឹងត្រូវចំណាយលុយ រាប់សិបដងពីលើសពីចំណូលដែលតាលីបង់ ធ្លាប់រកបានពីមុន។ ក្នុងពេលរយៈខ្លីនិងមធ្យម រដ្ឋបាលតាលីបង់ ច្បាស់ជាប្រឈមនឹងវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច។ ហេតុនេះ គេច្រើននិយមនិយាយថា "ការវាយដំណើមយកប្រទេស គឺជារឿងលំបាកមួយ តែការដឹកនាំប្រទេស រឹងរឹតតែលំបាកខ្លាំងថែមទៀត"៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ