តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិបើកការស៊ើបអង្កេតលើកូរ៉េខាងជើង
តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិបានប្រកាសឲ្យដឹង កាលពីថ្ងៃចន្ទ ៦ធ្នូ ២០១០នេះ ថា តុលាការបានបើកការស៊ើបអង្កេតទៅលើករណីបាញ់ពន្លិចនាវាចម្បាំងកូរ៉េខាង ត្បូង និងការបាញ់ផ្លោងលើកោះ Yeonpyeong ពីសំណាក់កូរ៉េខាងជើង ដើម្បីពិនិត្យមើលថា តើទង្វើនេះគឺជាឧក្រិដ្ឋកម្មសង្រ្គាមដែរឬក៏យ៉ាងណា?
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ការពន្យល់របស់សេង ឌីណា
លោកល្វីស ម៉ូរេណូ-អូកាំប៉ូ (Luis Moreno-Ocampo) រដ្ឋអាជ្ញាតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ (ហៅកាត់តាមភាសាបារាំងថា CPI) បានបញ្ជាក់ថា លោកពិតជាបានបើកការស៊ើបអង្កេតបឋមទៅលើកូរ៉េខាងជើងមែន។ ការស៊ើបអង្កេតបឋមនេះ បានធ្វើឡើងទៅលើអង្គហេតុពីរ៖
- ការបាញ់ពន្លិចនាវាចម្បាំងកូរ៉េខាងត្បូង កាលពីថ្ងៃទី២៦ មីនា ២០១០ ដែលបណ្តាលឲ្យនាវិក ៤៦នាក់បាត់បង់ជីវិត។
- ការបាញ់ផ្លោងលើកោះ Yeonpyeong កាលពីថ្ងៃទី២៣ វិច្ឆិកា ២០១០ ដែលបណ្តាលឲ្យទាហានកូរ៉េខាងត្បូង២រូប និងជនស៊ីវិល ២រូបបាត់បង់ជីវិត ព្រមទាំងរបួសជាច្រើននាក់ផ្សេងទៀត។
ការស៊ើបអង្កេតជាបឋមនេះ ត្រូវបានធ្វើឡើង ដើម្បីពិនិត្យមើលថា តើទង្វើទាំងពីរខាងលើនេះ អាចចូលជាឧក្រិដ្ឋកម្មសង្រ្គាម ដែលជាសមត្ថកិច្ចរបស់ CPI ដែរឬក៏យ៉ាងណា។ យោងតាមច្បាប់សង្រ្គាម (អនុសញ្ញាក្រុងហ្សឺណែវ ឆ្នាំ១៩៤៩) ការវាយប្រហារទៅលើជនស៊ីវិល ក្នុងពេលមានជម្លោះប្រដាប់អាវុធអន្តរជាតិ ត្រូវចាត់ទុកថាជាឧក្រិដ្ឋកម្មសង្រ្គាម។
គួរបញ្ជាក់ថា តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ ដែលបង្កើតឡើងតាមរយៈសន្ធិសញ្ញាក្រុងរ៉ូម ឆ្នាំ១៩៩៨ (ចូលជាធរមាន ឆ្នាំ២០០២) មានសមត្ថកិច្ចជំនុំជម្រះបទឧក្រិដ្ឋធំៗចំនួន ៣៖ ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ និងឧក្រិដ្ឋកម្មសង្រ្គាម។
ថ្វីដ្បិតតែកូរ៉េខាងជើងមិនមែនជាប្រទេសហត្ថលេខីនៃសន្ធិសញ្ញាក្រុង រ៉ូមក៏ដោយ ក៏តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិអាចយកករណីកូរ៉េខាងជើងនេះ មកជំនុំជម្រះបានដែរ ពីព្រោះថា បទល្មើសត្រូវបានប្រព្រឹត្តនៅលើទឹកដីកូរ៉េខាងត្បូង ដែលជាប្រទេសហត្ថលេខី។
ក៏ប៉ុន្តែ សំណួរចោទឡើងថា ប្រសិនបើការស៊ើបអង្កេតរកឃើញថាពិតជាមានឧក្រិដ្ឋកម្មសង្រ្គាមមែន តើនឹងមានអ្វីកើតឡើង? តើ CPI អាចនាំខ្លួនមេដឹកនាំកូរ៉េខាងជើងមកកាត់ទោសដែរឬទេ?
CPI មានតែអំណាចតុលាការប៉ុណ្ណោះ មិនមានកងកម្លាំងប៉ូលិស ដើម្បីអនុវត្តសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការនោះទេ។ CPI ចាំបាច់ត្រូវពឹងផ្អែកទៅលើប្រទេសជាហត្ថលេខី ដើម្បីចាប់ខ្លួនជនសង្ស័យ បញ្ជូនទៅកាត់ទោស នៅឡាអេ។
កាលពីខែមីនា ឆ្នាំ២០០៩ CPI បានចេញដីកាចាប់ខ្លួនលោកអូម៉ា អាល់-បាស្ហៀរ ប្រធានាធិបតីស៊ូដង់ ដោយចោទប្រកាន់ពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មសង្រ្គាម និងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ។ ក៏ប៉ុន្តែ រហូតមកទល់ពេលនេះ តុលាការនៅតែមិនអាចនាំខ្លួនលោកបាស្ហៀរមកកាត់ទោសបាននៅឡើយទេ។ កាលពីខែកក្កដាកន្លងទៅនេះ លោកបាស្ហៀរបានធ្វើដំណើរទៅកាន់ប្រទេសឆាដ ដែលជាប្រទេសហត្ថលេខីនៃសន្ធិសញ្ញាក្រុងរ៉ូម។ ក៏ប៉ុន្តែ ឆាដបានបដិសេធមិនព្រមចាប់ខ្លួនលោកបាស្ហៀរ ទៅតាមសំណើរបស់ CPI នោះទេ។
ករណីកូរ៉េខាងជើង គឺកាន់តែមានភាពស្មុគស្មាញទៅទៀត ពីព្រោះថា ប្រទេស ដែលមន្រ្តីកូរ៉េខាងជើងធ្វើដំណើរចេញចូលញឹកញាប់ គឺចិន ដែលមិនមែនជាហត្ថលេខីនៃសន្ធិសញ្ញាក្រុងរ៉ូម។ សហរដ្ឋអាមេរិក ថ្វីដ្បិតតែបានចុះហត្ថលេខា ក៏ប៉ុន្តែ មិនបានផ្តល់សច្ចាប័នលើសន្ធិសញ្ញានេះទេ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ