ព្រឹត្តិការណ៍ Tiananmen៖ក្រុមនិស្សិតចិននៅបរទេសអំពាវនាវឲ្យរដ្ឋអំណាចចិនបង្ហាញការពិត
៤ មិថុនា ១៩៨៩-៤ មិថុនា ២០១៥ ថ្ងៃនេះជាខួបគម្រប់២៦ឆ្នំានៃព្រឹត្តិការណ៍វាយបង្រ្កាបយ៉ាងបង្ហូរឈាមពីសំណាក់កងទ័ពចិនទៅលើហ្វូងបាតុករសិស្ស និស្សិតចិននៅលើទីលានធានអានមេនកណ្តាលទីក្រុងប៉េកំាង។ ក៏ដូចជារៀងរាល់ឆ្នំាឲ្យដល់ថ្ងៃខួបនេះម្តងៗ គេតែងតែឃើញមានការព្យាយាមរៀបចំពិធីរម្លឹកវិញ្ញាណក្ខន្ធចំពោះអ្នកស្លាប់នៅក្នុងទឹកដីចិន តែត្រូវបានរដ្ឋអំណាចចាត់វិធានការរារំាងជាបន្ទាន់ភ្លាមៗ។ តែនៅក្នុងទឹកដីហុងកុងដែលជាទឹកដីស្វ័យ័តរបស់ចិន មានប្រជាជនហុងកុងជាច្រើនម៉ឺននាក់បាននំាគ្នាដង្ហែក្បួនតាមផ្លូវដើម្បីរម្លឹកខួបនៅទីលានធានអានមេនផង និងក៏ដើម្បីទាមទារឲ្យមានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសម្រាប់ទឹកដីហុងកុងផងដែរ។
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖ កែប្រែថ្ងៃទី៖
ស្តាប់ - ០៧:៤៥
កាលពី ២៦ឆ្នំាមុន គណបក្សកុម្មុយនិស្តចិនបានឆ្លងកាត់នូវវិបត្តិមួយយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដែលខ្លួនមិនធ្លាប់ពើបប្រទះទេ តំាងពីថ្ងៃចាប់កំណើតក្នុងឆ្នំា ១៩៤៩ មក។ នៅម្ខាង គឺវិបត្តិនៃការងើបបះបោររបស់ក្រុមនិស្សិតអ្នកទាមទារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងនៅម្ខាងទៀត គឺវិបត្តិអតិផរណា អំពើពុករលួយ និងការបែកបាក់ផ្ទៃក្នុងបក្សរវាងក្រុមអ្នកអភិរក្សនិយម និងក្រុមអ្នកកំណែទម្រង់និយម។ ក្នុងចំណោមអ្នកកំណែទម្រង់នៅក្នុងបក្សកាលណោះ គឺមានឈ្មោះហ៊ូ យ៉ាវកងដែលធ្លាប់ធ្វើជាអគ្គលេខាធិការបក្សពីឆ្នំា ១៩៨០ ដល់ឆ្នំា ១៩៨៧។ តែប្រឈមមុខនឹងក្បួនបាតុកម្មរបស់សិស្ស និស្សិត លោកហ៊ូ យ៉ាវកងក៏ត្រូវបានបក្សដកតំណែងក្នុងខែមករា ឆ្នំា ១៩៨៧ ពីបទទន់ជ្រាយ និងសង្ស័យថាបានជាអ្នកនៅពីក្រោយក្បួនបាតុកម្មរបស់សិស្ស និស្សិត។
ជិត ២ឆ្នំា ក្រោយមក ពោលក្នុងថ្ងៃទី១៥ មេសា ឆ្នំា ១៩៨៩ ដែលជាថ្ងៃមរណៈភាពលោកហ៊ូ យ៉ាវកង ចលនាបះបោររបស់សិស្ស និស្សិតអ្នកទាមទារលទ្ធិប្រជាធិតេយ្យចាប់ផ្ទុះ និងរីកកាន់តែធំឡើងៗពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃនៅលើទីលានធានអានមេនកណ្តាលទីក្រុងប៉េកំាង។ ក្បួនបាតុកម្មមានរយៈពេល ៥០ថ្ងៃ និងដែលទីបំផុតនៅយប់ថ្ងៃទី៣ ឆ្លងចូលថ្ងៃទី៤ មិថុនា ឆ្នំា ១៩៨៩ រដ្ឋអំណាចក៏ចាប់ផ្តើមបើកប្រតិបត្តិការវាយបង្រ្កាបយ៉ាងបង្ហូរឈាមដោយប្រើកម្លំាងទាហាន និងកងរថក្រោះ។ ២៦ឆ្នំាក្រោយមក គេនៅតែគ្មានតួលេខផ្លូវការនៃចំនួនអ្នកស្លាប់។ ប្រភពព័ត៌មានខ្លះបានបញ្ជាក់ថា មានស្លាប់ជិត ២៥០នាក់ តែក្រុមអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស ក៏ដូចជាអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលបានលើកឡើងពីចំនួនអ្នកស្លាប់ជិត ១ ០០០នាក់។ ២៦ឆ្នំាក្រោយមក ក្រុមអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល និងសមាគមជនរងគ្រោះបានបន្តទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលចិនបំភ្លឺការពិតជុំវិញព្រឹត្តិការណ៍ថ្ងៃទី៤ មិថុនា ឆ្នំា ១៩៨៩។
ពលរដ្ឋហុងកុងចុះផ្លូវដង្ហែក្បួនដើម្បីរម្លឹកព្រឹត្តិការណ៍ធានអានមេន និងទាមទារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ
ចំថ្ងៃខួបគម្រប់ ២៦ឆ្នំាថ្ងៃនេះ ទីលានធានអានមេនមានភាពស្ងាប់ជ្រងំដោយរដ្ឋអំណាចបានដាក់ពង្រាយកម្លំាងប៉ូលិសដើម្បីការពារសន្តិសុខ និងសុវត្ថិភាព។ តែទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ព្រឹត្តិការណ៍ធានអានមេននៅបន្តជាបច្ចុប្បន្នភាពដែលពលរដ្ឋចិនមិនអាចបំភ្លេចបាន និងដែលជារៀងរាល់ឆ្នំាឲ្យតែជិតដល់ថ្ងៃទី៤ មិថុនាម្តងៗ រដ្ឋអំណាចបានតាមឃ្លំាមើលដោយមិនប៉ប្រិចភ្នែកលើសកម្មភាពរបស់សកម្មជនប្រឆំាងក្នុងស្រុកទំាងអស់។ តាមព័ត៌មានលើអ៊ីនធឺនែត មានសកម្មជនជាច្រើននាក់ត្រូវបានឃុំខ្លួននៅគេហដ្ឋាន និងខ្លះទៀតត្រូវបានកំចាត់ស្ងាត់ៗ។ នៅហុងកុងឯណោះ ពលរដ្ឋហុងកុងតែងតែបានរៀបចំពិធីរម្លឹកព្រឹត្តិការណ៍ធានអានមេនជារៀងរាល់ឆ្នំា តំាងពីជាង ២០ឆ្នំាមកហើយ ពោលតំាងពីហុងកុងស្ថិតក្រោមអាណានិគមប្រទេសអង់គ្លេស។
គួររម្លឹកជូនថា គឺទើបតែក្នុងឆ្នំា ១៩៩៧ ទេដែលអង់គ្លេសបានប្រគល់ទឹកដីហុងកុងទៅឲ្យចិនវិញ ដោយចិនយល់ព្រមឲ្យហុងកុងរក្សាទុកលក្ខខន្តិកៈជាតំបន់ស្វ័យ័តមិនស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងផ្ទាល់ពីប៉េកំាង។ ក៏ប៉ុន្តែ និងអ្វីដែលថ្មីមិនធ្លាប់មាននៅក្នុងក្បួនបាតុកម្មរបស់ពលរដ្ឋហុងកុងឆ្នំានេះ គឺភាពតានតឹងរវាងពលរដ្ឋហុងកុង និងរដ្ឋអំណាចហុងកុងស្តីពីជម្រើសប្រមុខដឹកនំាហុងកុងនៅឆ្នំា ២០១៧ ដែលរដ្ឋអំណាចប៉េកំាងបានយល់ព្រមឲ្យមានការបោះឆ្នោតសកលពីពលរដ្ឋហុងកុង។ នៅថ្ងៃទី១៧ មិថុនាខាងមុខ សភាហុងកុងនឹងផ្តើមពិភាក្សាលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់មួយស្តីពីប្រធានបទនេះ។
តែបញ្ហានៅត្រង់ថា ប៉េកំាងបានបញ្ជាក់រួចហើយថា ខ្លួនជាអ្នកជ្រើសរើសរូបបេក្ខជន និងកំណត់ចំនួនបេក្ខជនតែ ២ ឬ ៣នាក់ប៉ុណ្ណោះ។ គឺនៅត្រង់ចំណុចនេះហើយដែលបានធ្វើឲ្យពលរដ្ឋហុងកុងបន្តខឹងសំបារយ៉ាងខ្លំាង ដោយពួកបាននំាគ្នាចុះផ្លូវតវ៉ាបរិហារពីការលូកដៃចូលជ្រៀតជ្រែករបស់ប៉េកំាង។ អំពើហិង្សាកើតចេញពីសង្រ្គាមពាក្យសម្តី និងអំពើហិង្សាកើតចេញពីការបះបោរកំពុងបន្តមានយ៉ាងក្តៅគគុករវាងអ្នកគំាទ្រ និងអ្នកប្រឆំាងរដ្ឋអំណាចប៉េកំាង។
និស្សិតចិននៅបរទេសផ្ញើលិខិតឲ្យនិស្សិតចិនក្នុងស្រុកដើម្បីប្រាប់ការពិតរឿងព្រឹត្តិការណ៍ធានអានមេន
អ្វីដែលជាលើកទី១ និងមិនធ្លាប់មាននៅក្នុងខួបរម្លឹកព្រឹត្តិការណ៍ធានអានមេនឆ្នំានេះ គឺលិខិតរបស់សិស្ស និស្សិតចិននៅបរទេសផ្ញើទៅឲ្យក្រុមសិស្ស និស្សិតចិននៅស្រុកចិន។ ក្រុមសិស្ស និស្សិតនៅបរទេសទំាងអស់នោះ ជាក្រុមយុវជនជំនាន់ថ្មីដែលបានចាប់កំណើតនៅក្រោយព្រឹត្តិការណ៍ធានអានមេនថ្ងៃទី៤ មិថុនា ឆ្នំា ១៩៨៩។ ក្រុមសិស្ស និស្សិតជំនាន់ក្រោយពិតជាមិនបានស្គាល់ការពិតជុំវិញព្រឹត្តិការណ៍កាលពី ២៦ឆ្នំាមុនទេ ពោលមិនខុសគ្នានឹងក្រុមយុវជនខ្មែរជំនាន់ក្រោយដែលមិនដែលស្គាល់ និងភ្លក់រសជាតិរបបខ្មែរក្រហមឡើយ។
ក្រុមយុវជនជំនាន់ក្រោយបានដឹង និងឮរឿងរ៉ាវអតីតកាលណាមួយ តាមរយៈការស្តាប់មនុស្សចាស់ ឱពុក ម្តាយ ឬមួយក៏អានសៀវភៅតែនៅក្នុងប្រទេសប៉ុណ្ណោះ ពោលពួកគេគ្មានព័ត៌មានណាផ្សេងដើម្បីយកទៅផ្ទៀងផ្ទាត់ទេ។ ជាក់ស្តែងគឺក្រុមសិស្ស និស្សិតចិនដែលកំពុងសិក្សារៀនសូត្រនៅបរទេសដែលមុននឹងចាកចេញពីស្រុកកំណើត ពួកគេបានដឹងប្រវត្តិនៃព្រឹត្តិការណ៍ធានអាមមេនតែតាមការបកស្រាយរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងស្រុកមួយគត់។ តែនៅបរទេស ស្រាប់ពួកគេបានដឹងពីប្រវត្តិនៃព្រឹត្តិការណ៍ធានអានមេនមួយទៀតដែលពន្យល់បកស្រាយដោយបស្ចិមលោក។ ក្រុមសិស្ស និស្សិតចិននៅបរទេសបានយល់ឃើញថា ព័ត៌មានដែលពួកគេទទួលបានពីរដ្ឋាភិបាលចិនជុំវិញរឿងរ៉ាវធានអានមេនកាលពីថ្ងៃទី៤ មិថុនា ១៩៨៩ សុទ្ធសឹងជាព័ត៌មានក្លែងក្លាយដែលរដ្ឋអំណាចព្យាយាមលាក់កំបំាងការពិត។
គឺក្នុងន័យនេះហើយដែលនៅក្នុងលិខិតសរសេរដោយសិស្ស និស្សិតចិននៅបរទេស ពួកគេចង់ពន្យល់ប្រាប់សិស្ស និស្សិតចិនក្នុងស្រុកថា ឯកសារពិតនៃព្រឹត្តិការណ៍ធានអានមេនមិនមែននៅស្រុកចិនទេ តែនៅបរទេស។ ម្ចាស់លិខិតបានអះអាងថា ទោះបីជាទង្វើរបស់គេនឹងបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់រូបគេ ព្រមទំាងក្រុមគ្រួសារដែលកំពុងរស់នៅក្នុងស្រុកក៏ដោយ ក៏គេមិនអាចទុកបណ្តោយឲ្យរឿងរ៉ាវកាលពី ២៦ឆ្នំាមុនបន្តស្រពិចស្រពិល ពិសេសអ្នកក្នុងស្រុកដែលចេះតែជឿលើអ្វីដែលមិនមែនជាការពិត៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ