ជម្លោះអ៊ីស្រាអែល និងប៉ាឡេស្ទីនរាលដាលទៅដល់ការប្រកួតកីឡាអូឡាំពិកនៅមុយនិច ឆ្នាំ១៩៧២
នៅឆ្នាំ ១៩៧២ ខណៈពេលដែលពិភពលោកកំពុងជួបសង្រ្គាមត្រជាក់ សាធារណរដ្ឋសហព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់ ឬអាល្លឺម៉ង់ខាងលិចបានទទួលសិទ្ធិជាម្ចាស់ផ្ទះរៀបចំការប្រកួតកីឡាអូឡាំពិករដូវក្តៅលើកទី២០ នៅទីក្រុងមុយនិចពីថ្ងៃទី ២៦សីហា ដល់ថ្ងៃទី ១១កញ្ញា។ រដ្ឋាភិបាលអាល្លឺម៉ង់ខាងលិចមានបំណងចង់ប្រែក្លាយព្រឹត្តិការណ៍អូឡាំពិកនៅទីក្រុងមុយនិចឲ្យទៅព្រឹត្តិការណ៍កីឡាសន្តិភាព និងសប្បាយរីករាយ ដើម្បីឲ្យពិភពលោកភ្លេចអនុស្សាវរីយ៍ជូរចត់នៅពេលអាល្លឺម៉ង់ក្រោមការដឹកនាំរបស់អាដូហ្វ ហ៊ីត្លែរ រៀបចំការប្រកួតកីឡាអូឡាំពិក នៅទីក្រុងប៊ែរឡាំងឆ្នាំ ១៩៣៦។ ប៉ុន្តែ ក្តីសុបិន្តរបស់រដ្ឋាភិបាលអាល្លឺម៉ង់ត្រូវរលាយដូចអំបិល។ នៅព្រឹកព្រលឹមថ្ងៃទី៥កញ្ញា ឆ្នាំ ១៩៧២ នៅពេលដំណើរការប្រកួតប្រព្រឹត្តទៅធម្មតានៅក្នុងស្តាត ក្រុមកងកុម្ម៉ង់ដូរ ប៉ាឡេស្ទីន៨នាក់បានស្លៀកពាក់ជាកីឡាករ បន្លំខ្លួនចូលក្នុងភូមិអូឡាំពិក ដោយបានសម្លាប់កីឡាករអ៊ីស្រាអែល២នាក់ និងចាប់ជំរិត ៩នាក់ផ្សេងទៀតជាចំណាប់ខ្មាំង។ សម្រាប់កម្ពុជា ការប្រកួតកីឡាអូឡាំពិកនៅមុយនិចជាព្រឹត្តិការណ៍អន្តរជាតិចុងក្រោយដែលកម្ពុជាបានចូលរួម មុននឹងត្រូវអវត្តមានអស់២០ឆ្នាំ ដោយសារសង្រ្គាម និងការចូលគ្រប់គ្រងប្រទេសដោយពួកទាហានខ្មែរក្រហម។
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៩:៣៤
មានរយៈពេល៥១ឆ្នាំគត់ ដែលករណីធ្វើភេរវកម្មសម្លាប់និងចាប់ជំរិតកីឡាករអ៊ីស្រាអែលបានប្រែក្រឡាប់ចាក់ ព្រឹត្តិការណ៍កីឡាអូឡាំពិកនៅទីក្រុងមុយនិច ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ខាងលិច។ នៅថ្ងៃទី៥កញ្ញា ឆ្នាំ ១៩៧២ ខណៈពេលដែលទីក្រុងមុយនិចរៀបចំការប្រកួតកីឡាអូឡាំពិកនៅបានពាក់កណ្តាលទី ព្រឹត្តិការណ៍ដ៏រន្ធត់បានកើតឡើង។ ក្រុមកងកុម្ម៉ង់ដូរប៉ាឡេស្ទីនដែលមានឈ្មោះថា Septembre noir ឬក្រុមខែកញ្ញាខ្មៅបានបន្លំខ្លួនចូលទៅចាប់ជំរិតកីឡាករអ៊ីស្រាអែល នៅក្នុងភូមិអូឡាំពិក។ ក្រុមភេរវជនប៉ាឡេស្ទីន បានដាក់ឈ្មោះចលនារបស់ខ្លួន Septembre noir ឬក្រុមខែកញ្ញាខ្មៅ ដើម្បីរំលឹកដល់ការបង្រ្កាបលើប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីននៅ ប្រទេសហ្សកដានីនៅខែកញ្ញាឆ្នាំ ១៩៧០។
នៅឆ្នាំ ១៩៧២ ដោយសារតែចង់បំភ្លេចអតីតកាល និងអនុស្សាវរីយ៍ជូរចត់នៃការគ្រប់គ្រងផ្តាច់ការក្នុងរបបណាហ្ស៊ីរបស់ហ៊ីត្លែរ អាជ្ញាធរអាល្លឺម៉ង់មិនសូវប្រុងប្រយ័ត្នខ្លាំង ឬចាត់វិធានការសន្តិសុខតឹងរ៉ឹងក្នុងពេលរៀបចំការប្រកួតកីឡាអូឡាំពិកនៅមុយនិច។ ជាក់ស្តែង ប៉ូលិសដែលឈរយាមជុំវិញភូមិអូឡាំពិក និងមានវត្តមាននៅក្នុងពេលមានការចាប់ជំរិតកីឡាករអ៊ីស្រាអែល គ្មានអាវុធកាន់ក្នុងដៃនោះទេ។
ការទទួលបានសិទ្ធិធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះរៀបចំការប្រកួតកីឡាអូឡាំពិក គឺជាមោទនភាព និងនិមិត្តរូបដ៏ធំធេងណាស់សម្រាប់សាធារណរដ្ឋសហព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់ដែលចង់ឲ្យគេបំភ្លេចអនុស្សាវរីយ៍អូឡាំពិកដែលរៀបចំដោយរបបហ៊ីត្លែរនៅទីក្រុងប៊ែរឡាំងឆ្នាំ ១៩៣៦។
តាមប្រវត្តិវិទូបារាំងជំនាញខាងកីឡាអូឡាំពិក លោក Thierry Terret តាមរយៈការរៀបចំការប្រកួតកីឡាអូឡាំពិកនៅទីក្រុងមុយនិច អាល្លឺម៉ង់ខាងលិចចង់បង្ហាញអំណួតយកប្រៀបលើអាល្លឺម៉ង់ខាងកើតដែលជាអ្នកជិតខាងនិងជាសត្រូវចាប់តាំងពីមានការពុះចែកអាល្លឺម៉ង់ជាពីរដោយសារក្រុមប្រទេសអ្នកឈ្នះសង្រ្គាមលោកលើកទី២។ អាល្លឺម៉ង់ខាងលិចចង់បង្អួតខ្លួនដោយសារតែអាល្លឺម៉ង់ខាងកើត ឬសាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យអាល្លឺម៉ង់ធ្លាប់តែនាំមុខ ខាងមានកីឡាករទទួលបានមេដាយនៅក្នុងការប្រកួតកីឡាអូឡាំពិកកន្លងមក។
ប៉ុន្តែ ទៅវិញ ទៅមក ក្តីរំពឹងចង់កសាងមុខមាត់ យកប្រៀបលើអាល្លឺម៉ង់ខាងកើតត្រូវធ្លាក់ទឹក។ អាល្លឺម៉ង់ខាងលិចមិនត្រឹមតែតាមក្រោយកន្ទុយអាល្លឺម៉ង់ខាងកើតក្នុងការប្រកួតកីឡាអូឡាំពិកតែប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែ ត្រូវបាក់អាម៉ាស់មុខដោយសារតែបរាជ័យ គ្មានសមត្ថភាពដោះស្រាយវិបត្តិដ៏អាក្រក់ជាងគេនៅក្នុងប្រវត្តិរៀបចំកីឡាអូឡាំពិក នោះគឺព្រឹត្តិការណ៍សម្លាប់និងចាប់ជំរិតកីឡាករអ៊ីស្រាអែល នៅក្នងភូមិអូឡាំពិក។
នៅថ្ងៃទី៥ កញ្ញា ពោលគឺនៅពេលការប្រកួតកីឡាអូឡាំពិកបានឈានចូលដល់ថ្ងៃទី១១ នៅម៉ោងប្រមាណ៥ទៀបភ្លឺ កុម្ម៉ង់ដូរប៉ាឡេស្ទីន ៨នាក់បានបន្លំខ្លួនចូលក្នុងភូមិអូឡាំពិក។ ស្លៀកពាក់ជាកីឡាករ ក្រុមភេរវជនប៉ាឡេស្ទីនអាចដើរចូលក្នុងភូមិអូឡាំពិក សំដៅកន្លែងស្នាក់នៅរបស់កីឡាករអ៊ីស្រាអែលដោយគ្មានការលំបាក គ្មានជួបឧបសគ្គអ្វីទាំងអស់ ព្រោះថា អាជ្ញាធរអាល្លឺម៉ង់មិនបានរឹតបន្តឹងសន្តិសុខខ្លាំងដើម្បីកុំឲ្យគេចោទប្រកាន់ថា ធ្វើដូចពួកណាហ្ស៊ីដែលបានពង្រាយកម្លាំងប៉ូលិស ទាហានគ្រប់ច្រកល្ហកនៅក្នុងការរៀបចំកីឡាអូឡាំពិកនៅប៊ែរឡាំង។
នៅពេលដើរចូលដល់កន្លែងស្នាក់នៅ របស់កីឡាករអ៊ីស្រាអែល ក្រុមប្រដាប់អាវុធ កញ្ញាខ្មៅ Septembre noir បាញ់សម្លាប់កីឡាករអ៊ីស្រាអែលពីរនាក់ដែលរើបម្រះតដៃ ចង់រត់គេចខ្លួន មុននឹងចាប់កីឡាករ៩នាក់ផ្សេងទៀត។ នៅពេលហេតុការណ៍កើតឡើងភ្លាមៗ ប៉ូលិសអាល្លឺម៉ង់បានអន្តរាគមឡោមព័ទ្ធអគារស្នាក់នៅរបស់គណៈប្រតិភូអ៊ីស្រាអែល។ ប៉ុន្តែផែនការសន្តិសុខរបស់ប៉ូលិសអាល្លឺម៉ង់ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងការចាប់ចំណាប់ខ្មាំងរបស់ក្រុមភេរវជនប៉ាឡេស្ទីនបានរងការរិះគន់ជាបន្តបន្ទាប់។ ជាក់ស្តែង ការចរចាជាមួយក្រុមចាប់ជំរិតបានអូសបន្លាយជាច្រើនម៉ោង ដោយគ្មានលទ្ធផលអ្វីទាំងអស់។ ក្រុមកុម្ម៉ង់ដូរប៉ាឡេស្ទីនបានដាក់លក្ខខណ្ឌទាមទារជាច្រើនចំណុច ដែលនៅក្នុងនោះមានផងដែរការដោះលែងអ្នកទោសប៉ាឡេស្ទីន២៣០នាក់ដែលអ៊ីស្រាអែលចាប់ដាក់ក្នុងពន្ធនាគារអ៊ីស្រាអែល។
នៅក្នុងការចរចាជាច្រើនម៉ោង បរិយាកាសកាន់តែតានតឹងខ្លាំងឡើងៗ។ នៅចុងបញ្ចប់ កិច្ចព្រមព្រៀង ជាមួយក្រុមកុម្ម៉ង់ដូត្រូវបានគេរកឃើញនៅយប់ថ្ងៃទី៥ដដែល។ រដ្ឋាភិបាលអាល្លឺម៉ង់ខាងលិចបានបញ្ជូនឧទ្ធម្ភាគចក្រមកដឹកយកក្រុមកងកុម្ម៉ង់ដូរប៉ាឡេស្ទីន និងចំណាប់ខ្មាំងអ៊ីស្រាអែលទាំង៩នាក់ទៅកាន់ព្រលានយន្តហោះយោធានៅក្បែរទីក្រុងមុយនិច។ ប៉ុន្តែ នៅទីបំផុតការចាប់ជំរិតដែលមានរយៈពេលជិត១ថ្ងៃបានបិទបញ្ចប់ដោយសោកនាដកម្ម នៅពេលប៉ូលិសអាល្លឺម៉ង់សម្រេចបើកការវាយប្រហារលើក្រុមកុម្ម៉ង់ដូរប៉ាឡេស្ទីននៅទីលានព្រលានយន្តហោះនាពេលរាត្រី។ ជាអន្តរាគមន៍ដ៏អាម៉ាស់មុខបំផុត ព្រោះវាបានបណ្តាលឲ្យមានថ្លុកឈ្លាម ការបាញ់ តដៃសម្លាប់គ្នា រវាងប៉ូលិសអាល្លឺម៉ង់ និងក្រុមភេរវជនប៉ាឡេស្ទីន។ ក្នុងចំណោមមនុស្សស្លាប់ទាំង១៧នាក់ក្នុងការបាញ់តបតគ្នារវាងប៉ូលិស និងក្រុមកុម្ម៉ង់ដូរប៉ាឡេស្ទីន មានប៉ូលិសអាល្លឺម៉ង់ម្នាក់ កីឡាករអ៊ីស្រាអែលទាំងអស់ ទាំង៩នាក់ដែលត្រូវចាប់ជាចំណាប់ខ្មាំង ហើយនិងសមាជិកកុម្ម៉ង់ដូរ៥នាក់។
សោកនាដកម្មមិនបានទៅបន្ទុចបង្អាក់ព្រឹត្តិការណ៍អូឡាំពិក
ព្រឹត្តិការណ៍ដែលក្រុមកុម្ម៉ង់ដូរប៉ាឡេស្ទីនចូលទៅចាប់ជំរិតកីឡាករអ៊ីស្រាអែលត្រូវចាក់បញ្ចាំងផ្ទាល់នៅលើអេក្រង់ធំៗនៅក្នុងស្តាតមុយនិច និងត្រូវចាក់ផ្សាយបន្តផ្ទាល់នៅតាមកញ្ចក់ទូរទស្សន៍នៅក្នុងពិភពលោក។ ប៉ុន្តែ ការប្រកួតកីឡាអូឡាំពិកនៅតែបន្ត ដោយបានចាប់ផ្តើមប្រព្រឹត្តទៅជាធម្មតាឡើងវិញ នៅថ្ងៃទី៧កញ្ញា បន្ទាប់ពីផ្អាកមួយថ្ងៃពេញនៅថ្ងៃទី៦កញ្ញា ដើម្បីរំលឹកវិញ្ញាណក្ខន្ធជនរងគ្រោះក្នុងសោកនាដកម្មកាលមួយថ្ងៃមុន។ ពិធីររំលឹកវិញ្ញាណក្ខន្ធកីឡាករអ៊ីស្រាអែលទាំង១១នាក់ដែលស្លាប់នៅក្នុងហេតុការណ៍ចាប់ជំរិតរបស់ក្រុមកុម្ម៉ង់ដូរប៉ាឡេស្ទីនប្រព្រឹត្តទៅនៅ ក្នុងស្តាតអូឡាំពិកនៅមុយនិច។
លោកស្រីមាស ខេង៖ ខ្ញុំស៊ាំនឹងសំឡេងគ្រាប់កាំភ្លើង
នៅក្នុងការចងចាំរបស់លោកស្រីមាស ខេង ព្រឹត្តិការណ៍ចាប់ជំរិតកីឡាករអ៊ីស្រាអែលនៅតែមានជាប់ជានិច្ច ទោះពេលវេលាបានកន្លងផុតទៅជាង៥០ឆ្នាំ។ នៅថ្ងៃកើតហេតុ កីឡាការនីខ្មែរខាងរត់ចម្ងាយត្រូវទៅសាក លឈ្នាន់សម្រាប់រត់នៅលើទីលាន។ ប៉ុន្តែ នៅព្រឹកថ្ងៃទី៥កញ្ញា លោកស្រីមាស ខេងក្នុងវ័យជាង២០ឆ្នាំសង្កេតឃើញភាពចលាចលបន្តិច ដោយភូមិអូឡាំពិកទាំងមូលត្រូវបិទឡោមព័ទ្ធដោយប៉ូលិសអាល្លឺម៉ង់។ នៅពេលទៅដល់កន្លែងហាត់ ទើបលោកស្រីដឹងថា មានអ្វីកំពុងកើតឡើងនៅក្នុងកន្លែងស្នាក់នៅរបស់កីឡាករអ៊ីស្រាអែល ក្នុងភូមិអូឡាំពិក។
សព្វថ្ងៃមានអាយុ៧៧ឆ្នាំ លោកស្រីមាស ខេងនៅចាំបានថា លោកស្រីលឺគេនិយាយតៗគ្នាថា មានមនុស្សប្រុសកាន់កាំភ្លើងដើរចូលក្នុងភូមិអូឡាំពិក។ ប៉ុន្តែ នៅពេលនោះ លោកស្រីគ្មានអារម្មណ៍ភ័យខ្លាចអ្វីទេ ព្រោះថា នៅប្រទេសរបស់លោកស្រី គឺកម្ពុជា លោកស្រីស៊ាំនឹងបញ្ហាអសន្តិសុខ ស៊ាំនឹងសំឡេងកាំភ្លើងរបស់ពួកខ្មែរក្រហមដែលបាញ់ជិតភូមិរស់នៅរបស់ឪពុកម្តាយរបស់លោកស្រីនៅខេត្តកំពង់ធំ។
ម្យ៉ាងដោយសារតែមិនចេះភាសាអាល្លឺម៉ង់ ឬភាសាបរទេសដទៃទៀត លោកស្រីមាស ខេងនៅតែមិនទាល់យល់ហេតុការណ៍កើតឡើងនៅថ្ងៃនោះ ឬអាចនិយាយម្យ៉ាងថា លោកស្រីមិនសូវចាប់អារម្មណ៍តែម្តង។
នៅកម្ពុជានាទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៧០ លោកស្រីមាស ខេងត្រូវគេចាត់ទុកជាកីឡាការនីឆ្នើមជាងគេខាងផ្នែករត់ចម្ងាយនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ជំនាញខាងរត់ចម្ងាយ១០០ម៉ែត្រ និង២០០ម៉ែត្រ មាស ខេងជាស្រ្តីខ្មែរតែម្នាក់គត់នៅក្នុងគណៈប្រតិភូកីឡាករខ្មែរដែលត្រូវបញ្ជូនទៅចូលរួមនៅក្នុងការប្រកួតកីឡាអូឡាំពិក នៅមុយនិច ដែលនៅក្នុងនោះមានកីឡាករប្រដាល់ប្រុស១នាក់ កីឡាករហែលទឹក៤នាក់ និងអត្តពលិករ៤នាក់។
នៅក្រោយការប្រកួតកីឡាអូឡាំពិកនៅមុយនិច ប្រធានគណៈប្រតិភូកម្ពុជាបានពន្យល់ថា កីឡាករកម្ពុជាមិនបានហាត់គ្រប់គ្រាន់និងត្រឹមត្រូវ ហើយមិនសូវបានត្រៀមខ្លួនច្រើនសម្រាប់ការប្រកួតកីឡាអូឡាំពិកឡើយ ដោយសារតែសង្រ្គាមស៊ីវិលក្នុងប្រទេស។
នៅពេលចូលរួមក្នុងការប្រកួតកីឡាអូឡាំពិក កីឡាករកម្ពុជាមិនបានដឹងខ្លួនថា នោះជាឱកាសលើកចុងក្រោយរបស់ពួកគេនៅក្នុងការប្រកួតកីឡាអន្តរជាតិ។ អូឡាំពិកនៅមុយនិចជាព្រឹត្តិការណ៍អូឡាំពិកចុងក្រោយដែលកម្ពុជាបង្ហាញវត្តមានរបស់ខ្លួន មុននឹងបាត់មុខជាង២០ឆ្នាំ ដោយសារសង្រ្គាមខ្មែរក្រហម។ សោកនាដកម្មសម្លាប់មនុស្សរបស់ពួកខ្មែរក្រហមមិនត្រឹមដាក់កម្ពុជាឲ្យនៅឃ្លាតដាច់ឆ្ងាយពីគេឯងក្នុងឆាកអន្តរជាតិ ប៉ុន្តែបានបំផ្លាញដល់សូន្យសកម្មភាពកីឡា និងកីឡាករខ្មែរ។ កីឡាគ្មាននៅក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិយតេយ្យដែលបានសម្លាប់មនុស្សជិត២លាននាក់។
នៅបីឆ្នាំក្រោយកិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងប៉ារីសឆ្នាំ ១៩៩៣ កម្ពុជាត្រូវរង់ចាំរហូតដល់ឆ្នាំ ១៩៩៦ដើម្បីផ្សាភ្ជាប់ខ្លួននឹងភ្លើងគុបអូឡាំពិកឡើងវិញ នៅពេលគណៈកម្មាធិការអូឡាំពិកយល់ព្រមទទួលស្គាល់សាជាថ្មីកម្ពុជា ជាសមាជិករបស់ខ្លួន។ កីឡាករកម្ពុជាបានលើកទង់ជាតិរបស់ខ្លួនឡើងវិញនៅក្នុងការប្រកួតកីឡាអូឡាំពិកនៅអាត្លង់តាសហរដ្ឋអាមេរិកនៅឆ្នាំ ១៩៩៦។ ចាប់តាំងពីចូលរួមនៅក្នុងការប្រកួតកីឡាអូឡាំពិក រដូវក្តៅនៅឆ្នាំ ១៩៥៦ កម្ពុជាក៏ដូចជាអតីតកីឡាការនី មាស ខេងនៅតែស្រមៃ ប៉ងចង់បានមេដាយអូឡាំពិក ឲ្យបានម្តងនៅក្នុងប្រវត្តិចូលរួមរបស់ខ្លួន។
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ