តើជំងឺវង្វេងវង្វាន់ មានសញ្ញាប្រាប់ ឱ្យដឹងជាមុន ដែរឬ ?
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៨:០៥
វង្វេងវង្វាន់ ជាជំងឺដ៏គួរឱ្យភ័យខ្លាចមួយសម្រាប់មនុស្សចាស់ និងកូនចៅដែលជាអ្នកទទួលបន្ទុកមើលថែឪពុកម្តាយជរា។ កាលពីឆ្នាំទៅ ភ្នាក់ងារសុខាភិបាលអាមេរិក បានចេញសេចក្តីអនុញ្ញាតឱ្យប្រើប្រាស់ថ្នាំមួយមុខសម្រាប់ព្យាបាលជំងឺវង្វេងវង្វាន់Alzheimer នេះ ហើយកាលពីថ្មីៗនេះទៀត អ្នកស្រាវជ្រាវមួយក្រុមបានអះអាងថាមានបញ្ហាសុខភាពចំនួន១០ប្រភេទ ដែលអាចកើតឡើងជាច្រើនឆ្នាំមុននឹងលេចជំងឺវង្វេងវង្វាន់។ នេះមានន័យថាគេកំពុងរកឃើញវិធានការការពារជំងឺវង្វេងវង្វាន់ឬ ?
លែងស្គាល់កូនស្គាល់ចៅ ភ្លេចភ្លាំង ភ្លេចអ្វីៗទាំងអស់ ចាំតែរឿងចាស់ រឿងអតីតកាល ... វង្វេងវង្វាន់ជាជំងឺមួយដែលរកឃើញដោយវេជ្ជបណ្ឌិតជំនាញវិកលវិទ្យានិងប្រព័ន្ធប្រសាទ Dr Alzheimer នៅពេលព្យាបាលអ្នកជំងឺម្នាក់ដែលបាត់បង់ការចងចាំទាំងឡាយ។ នៅពេលអ្នកជំងឺនោះស្លាប់ទៅ គ្រូពេទ្យបានធ្វើកោសកលវិច័យពុះក្បាលមើល ទើបឃើញមានដំបៅនៅខួរក្បាល។ គឺដំបៅនោះហើយជាយន្តការមួយដែលជាប់ចោទជាមូលហេតុនាំឱ្យមានជំងឺវង្វេងវង្វាន់អាល់ហ្សៃម៉ែរ ព្រោះវាបានទៅរំខានតួនាទីរបស់ប្រព័ន្ធប្រសាទ។ ក្រោយមកគេបានឱ្យឈ្មោះដំបៅនោះថា បន្ទះប្រូតេអ៊ីន Amyloïde។ ជាប្រូតេអ៊ីននៅចន្លោះជាលិកា ដែលបានដាច់ចេញមកក្រៅ ហើយផ្តុំគ្នាទៅជាបន្ទះ រួចទៅតោងសរសៃប្រសាទណាមួយ។ តោងកន្លែងណាវានឹងធ្វើឱ្យប្រព័ន្ធសរសៃប្រសាទនោះ ខូច ឬងាប់។ នេះហើយជាយន្តការមួយដែលនាំមានជំងឺវង្វេងវង្វាន់។
ហើយកាលពីខែមិថុនា២០២១ នៅសហរដ្ឋអាមេរិក ភ្នាក់ងារសុខាភិបាលនិងចំណីអាហារ បានផ្តល់ការអនុញ្ញាតឱ្យធ្វើចរាចរណ៍ថ្នាំមួយមុខឈ្មោះ Aduhelm សម្រាប់ព្យាបាលជំងឺវង្វេងវង្វាន់ករណីខាងលើ។ តើថ្នាំមានប្រសិទ្ធភាពយ៉ាងណា ? គួរជាទីសង្ឃឹមនិងជាទីទុកចិត្តយ៉ាងណាសម្រាប់អ្នកជំងឺ ?
សូមស្តាប់ប្រសាសន៍របស់លោកវេជ្ជបណ្ឌិត Antoine Piau គ្រូពេទ្យជំនាញខាងសិក្សាជំងឺមនុស្សចាស់ ៖
“នេះជាប្រភេទថ្នាំ ជាអង់ទីក័រម៉ូណូក្លូណាល់។ មូលេគុលថ្នាំនឹងទៅប្រឆាំងប្រូតេអ៊ីនដែលតោងលើសរសៃប្រព័ន្ធប្រសាទ និងដែលជាដើមហេតុមួយនាំឱ្យមានជំងឺវង្វេងវង្វាន់ (ក្នុងចំណោមមូលហេតុជាច្រើនផ្សេង)។ ហើយថ្នាំនេះនឹងយកទៅប្រើលើអ្នកជំងឺដែលទើបធ្លាក់ខ្លួនឈឺវង្វេងវង្វាន់ ដំណាក់កាលដំបូង បំផុត។ ដំណាក់កាលដំបូងដែលគេអាចជួយស្តារស្ថានភាពបាន។ ប៉ុន្តែសូមប្រយ័ត្នថ្នាំនេះមិនមែនសម្រាប់ការពារមិនឱ្យធ្លាក់ខ្លួនឈឺទេ។ ជាពិសេសទៀត អ្នកជំងឺអាចប្រើថ្នាំនេះបានដរាបណាតែគេគ្មានវិធីនិងមធ្យោបាយអ្វីផ្សេង។ លក្ខខណ្ឌទីពីរនៃការប្រើថ្នាំនេះ គឺអ្នកជំងឺត្រូវមានសញ្ញាបញ្ជាក់ថាពេលលេបថ្នាំនេះទៅ បន្ទះប្រូតេអ៊ីនចាប់ថយចុះឬ របេះពីសរសៃប្រសាទ និងចំណុចចុងក្រោយ ត្រូវមានសញ្ញាសង្ឃឹមថាថ្នាំមានប្រសិទ្ធភាពច្រើន អាចជួយសម្រួលជីវភាពរបស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់អ្នកជំងឺបាន។ តើជំងឺថមថយក្រោយពីបានទទួលការចាក់ថ្នាំនេះដែរទេ ? គឺប្រសិទ្ធភាពនៃថ្នាំនេះហើយដែលគ្រូពេទ្យមិនទាន់ព្រមព្រៀងនៅឡើយទេ។ ហេតុដូច្នេះហើយបានជាត្រូវទទួលយកដំណឹងនៃការធ្វើចរាចរណ៍ថ្នាំវង្វេងវង្វាន់នេះប្រកបដោយការប្រុងប្រយ័ត្នបំផុត។ បើទោះបីនេះជាដំណឹងល្អគួរជាទីសង្ឃឹមមែន ប៉ុន្តែត្រូវបន្តប្រុងប្រយ័ត្នសិន កុំឱ្យខកចិត្តព្រោះវាអាចនឹងមានការប្តូរផ្លាស់នៅអនាគតខាងមុខ”។
ការព្យាបាលជំងឺវង្វេងវង្វាន់ ជាប្រធានបទប្រទាញប្រទង់គ្នាខ្លាំងណាស់ ក្នុងរង្វង់អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនិងអ្នកស្រាវជ្រាវ។
សញ្ញា១០យ៉ាងមុនកើតជំងឺវង្វេងវង្វាន់
ចុះបើយើងនាំគ្នារកវិធីការពារកុំឱ្យងាយធ្លាក់ខ្លួនវង្វេងវង្វាន់វិញ មិនប្រសើរជាងទេឬ ?! ការពារពិតជាប្រសើរជាងព្យាបាល ជាប្រាកដណាស់ ! គ្មានថ្នាំព្យាបាលឱ្យជា ឬបង្អាក់ដំណើរវិវឌ្ឍរបស់ជំងឺបានប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព ការការពារកុំឱ្យកើត និងក្រកើតជំងឺវង្វេងវង្វាន់ ពិតជាសសរទ្រូងនៃការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺនេះហើយ។
អ្នកស្រាវជ្រាវមួយក្រុម បានរាប់ឃើញមានបញ្ហាសុខភាព១០យ៉ាងដែលលេចឡើង ក្នុងអំឡុងពេលជាច្រើនឆ្នាំមុន មុននឹងវិភាគឃើញថាមានជំងឺវង្វេងវង្វាន់។ តើបញ្ហាសុខភាពប្រភេទណាដែលមានសក្តានុពលអាចនាំនិងជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងជំងឺវង្វេងវង្វាន់ ជាច្រើនឆ្នាំមុនលេចរោគសញ្ញាវង្វេង ?
ចេញផ្សាយនៅថ្ងៃទី ១ មីនា២០២២ ក្នុងទស្សនាវដ្តី The Lancet Digital Health ការសិក្សាទ្រង់ទ្រាយធំ បានពាំនាំនូវចម្លើយមកបំភ្លឺ។ អ្នកស្រាវជ្រាវបានសិក្សាវិភាគ ដោយផ្អែកលើទិន្នន័យ ឯកសារសុខភាព របស់អ្នកជំងឺបារាំងនិងអង់គ្លេស ជិត៤ម៉ឺននាក់មានជំងឺវង្វេងវង្វាន់ និង៤នាក់ គ្មានជំងឺវង្វេង។ មនុស្សចាស់ទាំងជាង៨ម៉ឺននាក់សុទ្ធតែបានទទួលការតាមដានសុខភាពដោយគ្រូពេទ្យជំងឺទូទៅ ជាគ្រូពេទ្យប្រចាំខ្លួនទាំងអស់គ្នា។
អ្នកស្រាវជ្រាវ បានវាយតម្លៃអំពីការលេចឡើងនៃជំងឺវង្វេងវង្វាន់លើគំរូអ្នកជំងឺ១២៣នាក់ រយៈពេល១៥ឆ្នាំ មុននឹងសញ្ញារោគវង្វេងវង្វាន់ Alzheimer ចាប់ផ្តើមស្តែងឡើង។ ការវិភាគបានសម្គាល់ឃើញមានបញ្ហាសុខភាពចំនួន ១០មុន ដែលជាកើតឡើងជាញឹកញយខ្លាំងលើអ្នកជំងឺវង្វេង ក្នុងអំឡុងពេល១៥ឆ្នាំមុន និងដែលគ្មានកើតឡើងសោះសម្រាប់ក្រុមអ្នកគ្មានជំងឺវង្វេងវង្វាន់។
បញ្ហាសុខភាពទាំងអស់នោះ មានដូចជា ជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្ត ជំងឺព្រួយចិត្ត ស្ត្រេសខ្លាំង ថ្លង់ ជំងឺស្រកគីឡូហួសហេតុ ជំងឺបាត់បង់ការចងចាំ ស្ពោតឆ្អឹងក្បាល ទល់លាមក និងជំងឺហត់អស់កម្លាំងរ៉ាំរ៉ៃ។
ជំងឺទាំងនេះ តែងតែលេចឡើងនៅរវាងពីរ ទៅ១០ឆ្នាំ មុននឹងអ្នកជំងឺធ្លាក់ខ្លួនកើតរោគវង្វេងវង្វាន់។ នេះបើតាមលម្អិតរបស់ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវដដែល។
ជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្ត និងព្រួយចិត្ត ជាបញ្ហាពីរដំបូងគេ ដែលមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងជំងឺវង្វេងវង្វាន់ យ៉ាងហោច៩ឆ្នាំមុននឹងវិភាគឃើញថាមានជំងឺវង្វេងវង្វាន់ Alzheimer។ បន្ទាប់មកគឺជំងឺទល់លាមក (ក្តៀន)និងការចុះស្គមខុសប្រក្រតី។
លទ្ធផលនេះជាស្ថិតិឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យឃើញអំពីទំនាក់ទំនងរវាងបញ្ហាសុខភាពមួយនិងហានិភ័យកើតជំងឺវង្វេងវង្វាន់។ ប៉ុន្តែចំណងទំនាក់ទំនងនេះមិនមែនជាភស្តុតាងវិទ្យាសាស្ត្រនៃបញ្ហាសុខភាពនិងជំងឺអាល់ហ្សៃម៉ែរទេ។
មានជំងឺធ្លាក់/បាក់ទឹកចិត្ត ឬក្តៀនលាមក មិនមែនសុទ្ធតែនាំយើងឱ្យកើតជំងឺវង្វេងវង្វាន់ នៅថ្ងៃខាងមុខទេ។ ហើយនេះជាលើកទីមួយ ដែលអាការៈទល់លាមក ត្រូវបានយកមកចងភ្ជាប់ថាជាសញ្ញាសក្តានុពលមួយនៃជំងឺអាល់ហ្សៃម៉ែរនោះ។ វាពិតជាគួរឱ្យភ្ញាក់ផ្អើលខ្លាំងមែនទែន ! ដូច្នេះ គេត្រូវការសិក្សាឱ្យបានស៊ីជម្រៅបន្ថែមទៀត ដើម្បីអាចយល់បានថាមានយន្តការអ្វីដែលនាំពីការទល់លាមកដល់កើតជំងឺវង្វេង។
ចំណោទមួយទៀត ដែលកំពុងស្ថិតនៅជាការចោទសួរដែរ គឺ តើបញ្ហាសុខភាពទាំងលើ ជាកត្តាហានិភ័យនាំឱ្យកើតជំងឺវង្វេងវង្វាន់ មែន ឬក៏ជារោគសញ្ញាដំបូងនៃជំងឺវង្វេងវង្វាន់ ?! ទោះក្នុងសេណារីយ៉ូ ណាក៏ដោយ ក៏អ្នកស្រាវជ្រាវបានព្យាករបន្តការសិក្សារបស់ពួកគាត់ ដោយនឹងបន្តវិភាគទិន្នន័យអ្នកជំងឺជាង២៦លាននាក់ផ្សេងទៀត ព្រមទាំងពង្រីកការសិក្សាទៅលើជំងឺខូចប្រព័ន្ធប្រសាទផ្សេងទៀត ដូចជា ជំងឺញ័រប៉ាគីសុន ជាច្រើន។ល។
បើតាមអង្គការសុខភាពពិភពលោក ជំងឺវង្វេងវង្វាន់ Alzheimer នឹងក្លាយជាដើមហេតុនៃការបាត់បង់ការចងចាំ ក្នុងកំរិត៦០ទៅ ៧០%។ នៅឆ្នាំ២០៣០ ភពផែនដីនឹងមានមនុស្សកើតជំងឺអាល់ហ្សៃម៉ែរ ប្រមាណ៨២លាននាក់៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ